P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

yuqori darajali harorat alanga atrofida havodagi azot bilan
birikib tajovuzkor azot oksidiga aylanadi. Atmosfera havosiga
uchib chiqadigan is gazi va uglevodorodlar salmog‘i yonilg‘I
(ko‘mir) yondirilayotgan jarayonga b o g iiq bo‘ladi. Toshko‘mir
qanchalik to ‘la-to‘kis yonsa, chiqindi moddalar shunchalik kam
b o‘ladi. M a’lumotlarga qaraganda, 1000 mVt quvvatga ega
bo‘lgan issiqlik elektrostansiyalari yil davomida 3800 tonna turli
tarkibli zararli chiqindilarni atmosferaga chiqarib tashlaydi.
Shuningdek, bir tonna toshko‘mir yonganda havoga 83,4 kg
oltingugurt oksidi, 44,1 kg azot oksidi, 374 kg chang, 1,1 kg is
gazi, 0,4 kg uglevodorodlar va 0,01 kg aldegidlar ajralib chiqadi.
0 ‘zbekiston Respublikasi hududida joylashgan 2600 dan
ortiq korxonalardan y iliga 164 m ing tonna 150 turdagi
ifloslantiruvchi moddalar havoga chiqarib yuborilmoqda.
U lardan 87%i resp ublikan ing a sosiy sanoat p o ten sia li
hisoblangan Toshkent, Qashqadaryo, Buxoro, Farg‘ona, Navoiy
viloyatlarida joylashgan korxonalar hissasiga to‘g‘ri keladi. 1987-
yilda sanoat korxonalari tomonidan atmosferaga tashlangan
chiqindilar miqdori respublikada aholijon boshiga 150-211 kgni
tash k il qilgan b o ‘lsa, 1996-yilda 0 ‘zbekiston b o'yich a
atmosferaga turg‘un va harakatlanuvchi manbalardan 1,8
million tonna zararli moddalar tashlangan. Bu ko‘rsatkich 1991-
yildagidan 2 million tonna, 1995-yildagidan esa 165 ming tonna
kam demakdir. Tabiatni muhofaza qilish tadbirlarini amalga
oshirish natijasida jami 32,7 ming tonna chiqindi tashlanib,
shundan ishlab chiqarish sexlari, uchastkalari va obyektlarini
to 'x ta tib q o ‘yish hisobiga 3,58 m ing tonna tashlam alar
qisqargan. (Keltirilgan m a’lumotlarda atmosferaga aviatsiya,