Farmokognoziya oxiri p65

Geografik tarqalishi.
Uzoq Sharqda (Primorsk o‘lkasining
janubiy qismidagi o‘rmonlarda) o‘sadi.
Mahsulot tayyorlash.
O‘simlikning yerostki qismi avgust-
sentabr oylarida kovlab olinadi, so‘ngra suv bilan yuvib, tup-
roqdan tozalanadi. Ochiq yerda quritiladi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot ildizpoya-
dan (ildiz bilan birga) tashkil topgan. Ildizpoya silindrsimon,
ko‘pincha biroz qayrilgan, uzunasiga burishgan bo‘ladi, uzunligi
35 sm, yo‘g‘onligi 2 sm. Ildizpoyaning ustki tomoni qo‘ng‘ir-
kulrang, ko‘ndalang kesimida — qo‘ng‘ir, to‘q sariq dog‘li, yo-
g‘och qismi oq rangli, o‘zak qismi keng, yumshoq. Ildizi kam
yog‘ochlangan, silindrsimon, yo‘g‘onligi 1 sm gacha, qiyshay-
gan, ustki tomoni uzunasiga burishgan, qo‘ng‘ir-jigarrang.

---

236
Mahsulot ezganda o‘ziga xos kuchli hid va achchiqroq, biroz
achituvchi mazaga ega.
Kimyoviy tarkibi.
O‘simlikning hamma qismi tarkibida sapo-
ninlar, efir moyi (bargida 0,5%, poyasida 2%), oz miqdorda
alkaloidlar, flavonoidlar, smola va boshqa moddalar bor.
Yerostki organlari tarkibida 7% gacha saponinlar yig‘indisi
— exinopsozidlar, 5% efir moyi, 0,2% gacha kumarinlar, 0,9%
flavonoidlar, 11,5% gacha smolalar va boshqa birikmalar saq-
lanadi.
Ishlatilishi.
Bu o‘simlik preparati jenshen o‘simligi pre-
paratlariga o‘xshash, lekin ularga nisbatan kuchsizroq ta’sir
ko‘rsatadi.
Exinopanaks o‘simligining dorivor preparati astenik (kuch-
sizlik, zaiflik) va depressiv (susayishlik, ruhiy tushkunlik)
holatlarida markaziy nerv sistemasini stimullovchi vosita sifati-
da hamda giðotoniya (qon bosimining pasayishi) holatida
qo‘llaniladi.
Dorivor preparati.
Nastoyka.
FENOLLAR, ULARNING HOSILALARI VA