Farmokognoziya oxiri p65

1. Panaksatriol hosilalari.
Bu guruhga panaksozid À, Â va Ñ
kiradi.
2. Panaksadiol hosilalari.
Bu guruhga panaksozidlardan D,
E, F va G kiradi.
3. Oleanol kislota hosilalari.
Bu guruhga ginzenozid Ro ki-
radi. Panaksozidlar (ginzenozidlar) gidrolizlanishi natijasida
o‘zining aglikoni — sapogeninlarga (20-S-protopanaksatriol, 20-
S-protopanaksadiol yoki oleonol kislota hamda 2, 3 va 4 ta qand
(ramnoza, arabinoza, glukoza va ba’zan glukuron kislota)
molekulalariga parchalanadi. Panaksadiol va panaksatriollar
damaran unumi bo‘lib, ular tetrasiklik triterpen, oleanol kis-
lota esa pentasiklik triterpen tuzilishiga ega.
Ishlatilishi.
Jenshen Sharq mamlakatlarida (Xitoy, Koreya,
Yaponiya, Hindi-Xitoy, Filiðpin, Indoneziyada va boshqalar)
turli kasalliklarni davolash, ayniqsa, organizmning umumiy
tonusini ko‘tarish (tetiklashtirish va ruhlantirish) uchun qa-
dimdan ishlatib kelinadi. Jenshen preparatlari aqliy va jismoniy

---

234
jihatdan charchaganda, mehnat qobiliyati susayganda, qon bo-
simi pasayganda organizmning umumiy tonusini ko‘taruvchi
dori sifatida hamda diabet, jinsiy bezlar giðofunksiyasida, nerv
va asab kasalliklarida qo‘llanadi.
Dorivor preparatlari.
Nastoyka, kukun va draje.
MANJURIYA ARALIYASINING ILDIZI – RADICES ARALIAE
MANDSHURICAE
O‘simlikning nomi.
Baland (Manjuriya) araliya — Aralia
elata (Miq.) Seem. (Aralia mandshurica Rupr.et Maxim.), arali-
yadoshlar — Araliaceae oilasiga kiradi (54-rangli rasm).
Bo‘yi 5 m ga yetadigan daraxt. Tanasi tikanlar bilan qoplan-
gan. Bargi yirik, ikki-uch marta patsimon murakkab, uzunligi
1 m. Har qaysi bargi 3—4 juft birinchi tartibdagi bo‘laklardan,
ular, o‘z navbatida, 5—11 ta bargchadan tashkil topgan. Barg-
chasi tuxumsimon, o‘tkir uchli, tuksiz, tishsimon qirrali.
Bargning umumiy bandi hamda bandchalari siyrak tikanlar bilan
qoplangan. Gullari murakkab ro‘vakka to‘plangan. Gulkosachasi
5 ta uch tishli bargchalardan, gultojisi sariq-oq rangli, tuxum-
simon, uchburchak shaklli 5 ta tojbargdan tashkil topgan. Otaligi
5 ta, onalik tuguni 5 xonali. Mevasi — sharsimon, ko‘k-qora
rangli, 5 ta danakli ho‘l meva. lyul-avgust oylarida gullaydi,
mevasi oktabrda pishadi.