Farmakologiya

Dori bilan davo qilishning (farmakoterapiyaning) turlari.
Ma’lumki, bemorlarga davo ko‘rsatishning bir qator usullari
mavjud: jarrohlik, fizioterapiya, psixoterapiya, rentgenote-
rapiya, ninaterapiya va boshqalar shular jumlasidandir. Lekin
bular orasida asosiy va tibbiyotning deyarli hamma sohasida keng
qo‘llaniladigan usul bu dori vositalari bilan davolash –
farmakoterapiya hisoblanadi. Farmakoterapiyaning bir yo‘nalishi
bo‘lgan fitoterapiya bemorlarni dorivor o‘simliklar bilan davo-
lash usulidir.
Farmakoterapiyaning quyidagi xillari mavjud.
Simpatik terapiya. Dori vositalari ta’sirida kasallikning sim-
ptomlari (belgilari) bartaraf etilishi. Masalan, og‘riq bilan
kechadigan kasalliklarda (shikastlanish, miokard infarkti, tish,
bosh og‘rig‘i va b.) analgetiklar (promedol, novokain, lido-
kain, analgin va b.) isitma bilan davom etadigan kasalliklarda
(yuqumli kasalliklar va b.) isitma tushiruvchi preparatlar (asetil-
salitsil kislota va b.), bronxitda, yo‘talni qoldiradigan dorilar
(kodein va b.)
Etiotrop terapiya – kasallikni keltirib chiqargan sababiga
qarshi ta’sir ko‘rsatadigan dorilarni ishlatish. Masalan, patogen
mikroblar sabab bo‘lgan turli xastaliklarda (o‘pkaning shamol-
lashi,  sil,  angina,  gripp  va b.)  ularga qarshi ta’sir  etadigan
preparatlar (antibiotiklar, nitrofuranlar, sulfanilamidlar va b.)
ishlatiladi.
O‘rinbosar terapiyada organizmda mavjud bo‘lgan turli
fiziologik faoliyatni idora etishda zarur turli moddalar (gormon-
lar, fermentlar, elektrolitlar va b.) kasallik tufayli yetishmasa
ularning o‘rnini to‘ldirish maqsadida ularning tabiiy preparatlari
ishlatiladi. Masalan,  qandli diabetda insulin,  gipokaliyemiyada
kaliy preparatlari (kaliy xlorid, panangin va b.) ishlatiladi.

---

55
Stimullovchi terapiya. Organizm a’zolari va sistemalarining
faoliyati kasallik sababli susayib qolganda ularni jonlantiruvchi-
qo‘zg‘atuvchi dorilar beriladi. Masalan, yurak faoliyati susay-
ganda yurak glikozidlari, nafas markazi susayganda analetiklar
(lobelin, kofein) beriladi.
Patogenetik terapiya. Kasallikning rivoj topishida kuzatila-
digan funksional o‘zgarishlarni dorilar bilan bartaraf etiladi.
Masalan,  xafaqon kasalligida (gi pertoniya)  nerv  sistemasiga,
qon tomirlarga ta’sir etadigan dorilar (adelfan, enap va b.)
beriladi.
Profilaktik davo qilish — dori vositalarini kasallikning
oldini olish maqsadida ishlatilishi. Bunda ko‘proq yuqumli
xastaliklarning oldini olish uchun antibiotiklar, turli zardob-
lar va boshqalar qo‘llaniladi.