Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

τ
ning boshlangich harorat 
τ
bosh
dan oxirgi, turg‘un
T
tur
haroratgacha
t
vaqt
ichida o‘z. garishi quyidagi tenglik bilan ifodalanadi: 
(
)

(6.3.1) 
bunda T — qizish doimiysi bo‘lib, issiqlik agrof-muhigga 
tarqalganda dvigagelning eng yuqori barqaror haroratgacha qizishi uchun
sarflangan vaqtini bildiradi; 
Boshlangich ishlash davrida dvigatelning harorati - atrof-muqit haroratidan
deyarli farq qilmaydi, - ya’ni t = 0 da
τ
bosh
= 0 bo‘ladi, u holda
(13.14) tenglama quyidagi 
•
ko‘rinishga keladi: 
(
)
(6.3.2) 
(6.3.1) va (6.3.2) tenglamalar asosida 6.3.1-rasmda qizish egri
chiziqlari (mos holda 1 va 2) keltirilgan. Rasmdan ko’rinadiki,
boshlangich o‘ta qizish yarorati (
τ
bosh
) dvigatel haroratining ortish
tezligini o‘zgartirar ekan (6.3.1- rasm).

---

347 
 
6.3.1-rasm. Elektr dvigatellarining qizish egri chiziqlari. 
Qizish egri chiziklari 1 va 2 lardan ko‘rinadiki, dvigatel turg‘un o‘ta 
qizish haroratiga ancha vaqt o‘tgandan keyingina erishadi. Agar dvigatel
elektr tarmog‘idan uzilsa, uning qizishi to‘xtaydi, biroq issiqlikning dvigatel 
sirtidan nurlanishi davom etadi (nurlanish dvigatelda to‘plangan issiqlik
hisobiga sodir bo‘ladi). SHuning uchun dvigatel soviy boshlaydi. Harorat
dvigatelning sovish jarayonida quyidagi ifodaga muvofiq o‘zgaradi 
(
)
(6.3.3) 
Agar dvigatel atrof-muhit haroratigacha sovisa, ya’ii 
τ
bosh
= 0 bo‘lsa,
(13.16) tenglama quyidagi ko‘rinishni oladi: 
(6.3.4) 
(6.3.3) va (6.3.4) tenglamalar asosida 6.3.1-rasmda dvigatelning sovish
egri chiziqlari 3 va 4 keltirilgan. 
Agar dvigatelning qizish harorati ruxsat etilgan barqaror (turg‘un)
haroratga yaqinlashsa-yu, ammo undan oshib ketmasa, u holda bu
rejimda dvigateldan to‘liq foydalanilgan bo‘ladi. Shuning uchun ham
dvigatelning qizish va sovish xususiyatiga qarab elektr yuritmalarning ish
jarayoni uchta: uzoq muddatli, qisqa muddatli va takrorlanadigan qisqa
muddatli nominal ish rejimiga bo‘linadi. [1,3]