Kompyuter lingvistikasi: muammolar, yechim, istiqbollar

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent 
davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“KOMPYUTER LINGVISTIKASI: 
MUAMMOLAR, YECHIM, ISTIQBOLLAR”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya 
Vol. 1 
 
№. 01 (2022)
 
http://compling.navoiy-uni.uz/
 
110 
romanlari ingliz tiliga tarjima qilingan. Bu esa yaratilajak korpus uchun dastlabki 
lingvistik manba bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Jahon tajribasiga suyanadigan 
bo‘lsak, parallel korpuslarning tarkibi, asosan, qonun loyihalari, ilmiy maqolalar, 
publisistik hamda rasmiy-idoraviy matnlarlardan tarkib topgan. Buning asosiy 
sababi esa yuqoridagi turdagi matnlardagi so‘zlar bir ma’noda qo‘llaniladi va shu 
sabab ikki tildagi tarjimalar deyarli mos tushadi. Ushbu korpuslarda badiiy hamda 
she’riy uslubdagi matnlar kichik hajmni egallaydi yoki ba’zi korpuslarda bunday 
matnlarni topish qiyin. Korpuslardagi matnlarning uslubiy jihatlaridan tashqari 
korpus tarkibidagi tillar hamda ularning qaysi til oilasiga tegishli ekanligi ham 
korpus yaratish jarayoniga o‘zining ta’sirini ko‘rsatadi. Masalan, ingliz va rus tillari 
flektiv tillar sirasiga mansubligi bois ushbu tillar juftligidagi korpuslarni yaratish 
nafaqat dasturchi va lingvistlarning ishini birqadar osonlashtiradi, balki korpusdagi 
tarjimalarning sifatini ham yuqori darajada bo‘lishini ta’minlaydi. 
Parallel korpuslarni yaratish jarayonidagi vazifalar ketma-ketligini quyidagi 
sxemada ko‘rishimiz mumkin: 
O
zbek tilidagi 
manbalarni yig
ish
O
zbek tili 
korpusi
Formatlash
Matnni gaplarga
ajratish
Tokenizatsiya
Ingliz tili 
korpusi
Lingvistik izohlash
(morfologik teglash, sintaktik analiz )
Ingliz tilidagi 
manbalarni yig
ish

---