2-mavzu. O‘simlik to‘qimalari. Reja

1.2-rasm. Turli o‘simliklar epidermasi: 
A — xlorofitum; Б — ikki pallaliklar vakili plyush; В — geran; Г — oq tut; 1 — tutashuvchi 
hujayralar; 2 — barg og‘izchalari; 3 — рavo yo‘li tirqishi. 
 

---

1.3-rasm. Turli o‘simliklar trixomasi: 
1 — kartoshka; 2 — olma; 3 — sigirquyruqlarda uchraydigan oddiy shoxlangan 
trixomalar; 4 — moychechak; 5 — tamaki; 6 — gazako‘tlarda uchraydigan bezli tukchalar. 
Trixomalar
. Epiderma hujayralari hosil qilgan o‘simtalar 
trixomalar
deb ataladi. Ular 
nihoyatda xilma–xil bo‘lib, ayrim sistematik guruhlar uchun xarakterli belgi hisoblanadi. 
Trixomalardan tashqari o‘simlikda uchraydigan emergenslarni farqlash kerak. Emergenslarni hosil 
bo‘lishida epiderma to‘qimasidan tashqari uning ostida joylashgan to‘kimalar ham qatnashadi. 
Periderma
. Ko‘p yilik o‘simliklarning birinchi yilgi vegetatsiyasi oxirlarida ildiz va 
poyalardagi epiderma ikkilamchi ko‘p qavatli chegaralovchi to‘qima bilan almashinadi. Periderma 
tuzilishi va bajaradigan vazifasiga ko‘ra bir necha turdagi hujayralardan tashkil topgan. Ular 
quyidagilardan iborat: a) asosan himoya vazifasining bajaruvchi fellema (po‘kak), b) 
peridermaning eniga o‘sishini ta’minlovchi fellogenni moddalar bilan ta’minlab turuvchi 
felloderma. Fellogen ikkilamchi meristema to‘qima hisoblanib, u (olcha, olhuri, nok kabi 
o‘simliklarda) epiderma to‘qimasidan yoki asosiy to‘qimadan (qoraqat, shumrut va boshqalar) 
shakllanadi. Po‘kak kambiysi tangental yo‘nalishda bo‘linishi natijasida ikki tur to‘qima ajralib 
chiqadi. Ularning biri po‘kak kambiysining tashqi tomonidagi hujayralar bo‘lib, po‘kak qavatini 
hosil qilsa ichki markazga tomon ajralib chiqqan hujayralardan asosiy to‘qima – felloderma hosil 
bo‘ladi. Po‘kak to‘qimalar hujayralari bir necha qavatdan iborat. Hujayra qobig‘ining suberin 
moddasini shimishi tufayli suv va gazlarni o‘tkazmay qo‘yadi va hujayralarning protoplasti halok 
bo‘ladi. Keyinchalik hujayra bo‘shligi havo, oshlovchi yoki smolasimon moddalar bilan to‘lib 
qoladi. 
Po‘kak to‘qimasida hujayralarning tashqi muhit bilan aloqasini amalga oshirish uchun 
yasmiqchalar xizmat qiladi. Ularning o‘lchami va shkali nihoyatda xilma–xildir. Odatda ular 
mayda va shakli cho‘zinchoq yoki yumaloq bo‘ladi.