O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

39.3-rasm. Birkarrali bug‘lantirishni uzluksiz jarayoni:
1-qizdirgich; 2-bug‘lantirgich. 
Qurilmaga tarkibli L xomashyo issiqlik tarkibi 
0
Q
bilan kirib keladi. Bu 
xomashyo ajratish qurilmasiga suyuqlik, bug‘li va bug‘li suyuqlikning bir fazali yoki 
ikki fazali holatlarida uzatilishi mumkin. 
Agar issiqlik tarkibini о‘rniga hararoratda t
0
uzatilganda birlik og‘irligini issiqlik 
tarkibini navbatda hisoblash uchun qanday qismi suyuqlik yoki bug‘simon fazali 
ma’lum bо‘lishi kerak. Bunda xomashyoni birlashtirish uchun issiqlik miqdorini Q 
aniqlashda hisob olib boriladi.
Amalda bu masalani yechish material va issiqlik balanslarini tuzish orqali 
amalga oshiriladi hamda birkarrali bug‘lantirish jarayonigacha va undan keyin 
komponentlarning doimiyligi asoslanadi.
Agar xomashyoning birkarrali bug‘lantirishgacha umumiy og‘irligi L kg bо‘lsa, 
bug‘li faza kо‘rinish jarayonida olib ketilganda D kg va suyuqlik kо‘rinishida R kg 
tashkil etishi aniqlanadi. 
L= D + R. 
Og‘irligi bо‘yicha past haroratli qaynaydigan komponentni material balansi 
quyidagi kо‘rinishda bо‘ladi: 
x
y
a
R
D
L


, 
bu yerda u, x –muvozanatlashgan fazaning bug‘li va suyuqlik tarkiblari. 
Xomashyoga tutashadigan issiqlik miqdorini aniqlash uchun quyidagi issiqlik 
balansi formulasidan foydalanamiz: 
suy
bug
Rq
Dq
Q
Lq



'
0
. 
bu yerda Q-xomashyoga birlashadigan issiqlik miqdori, v kkal; 
0
q
, 
'
bug
q
, 
suy
q
– dastlabki 
aralashma, bug‘ va suyuqlik fazasining birlik og‘irlikdagi issiqlik tarkibi, kkal/kg. 
Bu usul takomillashtirilgan hisoblashdan farq qilmaydi, qaysiki neftning tarkibida 
katta miqdordagi yengil fraksiyalar qoladi, gazda esa gaz uzatmalarini kondensatni 
yig‘gichlarni shamollatishda aniq miqdordagi og‘ir uglevodorodlar trassada yо‘qotiladi. 
Yengil fraksiyalar neftda qoladi, ulardan birinchi rezervuarga kelib tushadi, о‘zi bilan 
birgalikda katta miqdordagi og‘ir uglevodorodlarni va benzinlarni olib chiqib ketadi. 
Bunga о‘xshash sxemalarni ajratish qurilmalarining yaqinida gazbenzin zavodlari yoki 
boshqa texnologik jihozlar joylashganda qabul qilish mumkin. 

---

339