O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

9.6-rasm. UDO-3 qurilmasining texnologik sxemasi
: 
I, II – bо‘linmalar; 1 – sig‘im; 2 – qoplama; 3 – qizdirish quvuri; 4 – tirgak 
qurilmasi; 5 – gaz yig‘gich; 6 – gidravlik zatvor; 7 – gaz ajratgich; 8 – yig‘ish qutisi; 9 
– taqsimlash kollektori; 10 – burchakli taqsimlagich; 11 – qozon. 
UDO-2M qurilmadagi NО‘A bloki va avtomatika texnologik sig‘imning yon 
devorlariga jips holda montaj qilinadi va shuning evaziga blokning doimiy qizishi 
ta’minlanadi. Avtomatizasiya tizimining tarkibiga asma`ruzalarning jamlanmasi va 
avtomatizasiya vositalari kiradi, texnologik sig‘imning bо‘linmalaridagi suyuqlikning 
sathi, apparatdagi bosim va haroratni rostlash avtomatik ravishda boshqariladi. 
Texnologik sig‘imning uchta bо‘linmalaridagi bosimni rostlash uchun 
rostlagichlar qо‘llaniladi va ajratgichdan (10) gazni chiqish chizig‘iga о‘rnatiladi. II va 
III bо‘linmalarning oralig‘idagi aniq bosimlar farqini ushlab turish uchun gidrozatvor 
(9) о‘rnatiladi. I va II bо‘linmalardagi harorat qozonga beriladigan gazning miqdorini 
rostlagich yordamida о‘zgartirib ushlab turadi. Bosim о‘zgargan holda va yonish rejimi 

---

333 
buzilganda gazni qozonga kirib kelishi PKV saqlovchi klapanlari yordamida 
tо‘xtatiladi. 
Avtomatlashtirishning umumiy sxemasida bosim yoki harorat belgilangan 
qiymatdan oshib ketganda avtomatik avariya signalizasiyasi ishga qо‘shiladi. 
Texnologik sig‘imning normal ishini ta’minlashning muhim shartlaridan biri 
hamma bо‘linmalarning fazosi oralig‘idagi sath ushlab turiladi. 
I va II bо‘linmalarning oralig‘idagi suvning sathi oshib-oqib о‘tuvchi 
rostlagichlar yordamida boshqariladi, III bо‘linmada esa-fazo oralig‘i rostlagichi 
yordamida amalga oshiriladi. Ajralgan va tindirilgan suv bir rostlagich orqali drenaj 
chizig‘iga tashlanadi, uning ishini ishonchliligi hamma qurilmada normal texnologik 
rejimni saqlashga bо‘g‘liq bо‘ladi. 
UDO-3 qizdirgich-deemulgator UDO-2M dan texnologik sig‘imning hajmini 
(200 m
3
) kattaligi bilan farq qiladi. Shunga muvofiq u katta isiqlik quvvati va ish 
unumdorligiga ega. 
UDO-3 qurilmasi texnologik sxemasi va NО‘Alarining vositalari hamda 
avtomatik jihozlanishi bilan UDO-2M (9.6-rasm) qurilmasidan kam farq qiladi. 
Texnologik sig‘im qurilmasi ikkita bо‘linmaga ajratilgan. I bо‘linma UDO-2M 
qurilmasining bо‘linmalaridan kam farq qiladi (qizdiruvchi quvurning о‘lchamlari va 
hajmini hisobga olmaganda). Qurilmada GGTR-S-200 turidagi gaz bо‘yicha ish 
unumdorligi 200m
3
/soat bо‘lgan turboreaktiv о‘choq (11) qо‘llaniladi. II bо‘linma 
tindirgich vazifasini amalga oshiradi. Uning pastki qismiga ikkita taqsimlovchi 
kollektor (9), yuqori qismida esa –suvsizlantirilgan neftni yig‘ish va olib ketish uchun 
kollektor (8) montaj qilingan. I va II bо‘linmalar oralig‘idagi bosim farqi gidravlik 
zatvor (6) yordamida ushlab turiladi. 
UDO-3 qizdirgich-deyemulsatorda neft emulsiyasi I bо‘linmadagi issiq suv 
qatlamidan о‘tgandan keyin taqsimlovchi kollektorga (9) tо‘planadi. Bu yerda suv 
qisman ajratiladi va sig‘imning pastki qismiga yо‘naltiriladi. Neftli emulsiyaning 
qolgan qismi kollektorning yuqoridagi teshigi orqali burchak ostidagi taqsimlagichga 
(10) kirib keladi. Neft emulsiyasi burchakli taqsimlagichning teshigi orqali chiqqandan 
keyin suv qatlamidan о‘tadi, yuviladi va tindiriladi. Suvsizlantirilgan neft bо‘linmaning 
yuqori qismidan yig‘uvchi qutiga tо‘planadi va ikkita yuksizlantirish klapani orqali 
qurilmadan chiqariladi. 
I bо‘linmada ajralgan gaz gazni yig‘gichda (5) tо‘planadi, gidravlik zatvorda (6) 
suyuqlik ustuni orqali о‘tib, II bо‘linmada tо‘planada va u yerdan bosim rostlagich 
orqali olib ketiladi. Ajralib chiqqan suv II bо‘linmadan RUM-18 fazalar oralig‘idagi 
rostlagich yordamida tashlanadi. Texnologik sig‘imda bosimni va haroratni rostlash 
uchun NО‘A va avtomatik vositalari о‘rnatilgan hamda UDO-2M qizdirigich-
deemulgatorda ham. 
Qurilmadan foydalanish NО‘A va avtomatika vositalarni texnologik jarayonlarini 
holatini kuzatish orqali olib boriladi. Qurilmani ishlatish vaqtida texnologik sig‘imdagi 
normal ishchi bosim, belgilangan chegarada neft emulsiyasini qizishini nazorat qilish, 
tovar neftdagi va qurilmadan chiqadigan suvning tarkibi, bо‘linmalardagi normal sath 
ushlab turiladi. Qozonni ishlatish vaqtida qozon korpusining qizishi nazorat qilinadi, 
podshipnik tugunlari moylanadi va gazni tо‘liq yonganligi nazorat qilinadi. 

---

334 
Xulosa 
Neftni kompleks tayyorlash qurilmasini samarali ishlatishning umumlashtirilgan 
texnologik jarayonlari, Kо‘kdumaloq konida ishlab chiqarish obyektining tavsifi, neftni 
kompleks tayyorlash qurilmasida (NKTQ) suvsizlantirish, tuzsizlantirish va 
barqarorlashtirish jarayonini amalga oshirilishi, NKTQsida neft emulsiyalarini 
suvsizlantirish jarayonlari, barqaror termik kimyoviy qurilmalarda amalga oshiriladigan 
jarayonlar, 
yuqori 
samarali 
avtomatlashtirish 
muammolari-texnikalarni 
takomillashtirishning umumiy tarkibiy qismi, neft va yо‘ldosh gazni qazib olishni 
texnologiyasi va ishlarni tashkillashtirish orqali muammolarni birgalikda hal qilish 
tо‘g‘risidagi ma’lumotlar bayon qilingan.