6- мавзу. Ахлоқ ва қадриятлар фалсафаси (Этика). Режа

Ведачилик.
Ведачилик ахлоқшунослиги қадимги ҳинд жамиятини тўрт табақа – варнага 
бўлади: браҳманлар (коҳинлар), кшатрийлар (ҳарбийлар), вайшчилар (деҳқонлар, косиблар), 
шудралар (қуллар). Машҳур «ману қонунлари» да ёзилишича, браҳманнинг машғулоти – таълим 
бериш, ведани ўрганиш, қурбонлик қилиш, садақа улашиш ва туҳфалар олиш; кшатрийлар 
фуқароларни қўриқлайдилар; вайшчилар чорва, тижорат, судхўрлик ва деҳқончилик билан 
шуғулланадилар; шудралар эса ана шу уч ижтимоий гуруҳга хизмат қилади, ведачилик ахлоқига 
кўра, браҳманлар туғма ахлоқий юксак одамлар, шудралар эса туғма тубан ахлоқ эгалари 
ҳисобланади.
Буддачилик
. Сидҳарта Гаутама (милоддан аввалги 567–487) таълимотига кўра, дунё 
изтиробга тўла ва энг муҳим муаммо ана шу изтироблардан қутулишнинг йўлини топиш.. Унинг 
қисқача баёни шундай: 
1. Бу дунёдаги ҳаёт изтиробларга тўла. 
2. Бу изтиробларнинг сабаблари бор. 
3. Бу изтиробларга барҳам бериш мумкин. 
4. Изтиробларга барҳам беришга олиб борадиган йўллар мавжуд. 
Конфуцийчилик
. Конфуций таълимотида асосий ахлоқий қонун, асосий ахлоқий тушунча – 
жэн (инсонийлик). «лун юй» («ҳикматлар») китобида шундай дейилади: «кимки чин дилдан 
инсонни севишга интилса, у ёвузлик қилмайди». «ўзингга эп кўрмаган нарсани ўзгага муносиб 
кўрма, шунда давлатда ҳам, оилада ҳам ўзингга нисбатан ёвлик ҳис қилмайсан».демак, жэн – ҳам 
жамият, ҳам оила аъзолари орасидаги муносабатларни белгилайдиган ахлоқий тамойил. У билан 
«сяо» – ота–онани, катталарни ҳурмат қилиш, «ли» – урф–одат, маросимларни эъзозлаш 
тушунчалари мустаҳкам боғлиқ. Айни пайтда «ли» тушунчасининг маъноси анча кенг, у давлатга 
бўлган муносабатни ҳам ўз ичига олади. Хоқон (император) – осмон ўғли, у осмон 
остидагиларнинг барчасига ота. Осмон остидаги тартиб–қоида эса қуйидагича: «подшо – подшо, 
ота–ота, мулозим–мулозим, ўғил–ўғил бўлиши керак».