Elektroakustika

elektromexanik rezonans chastotasi
deyiladi. 
Elektromexanik rezonans chastotada radiokarnayning to‘la kirish 
qarshiligi moduli qiymati minimal R
e
qiymatgacha kamayadi, ammo 
undan kichik bo‘lmaydi.
Elektromexanik chastotadan yuqori chastotalarda L
e
oshishi 
hisobiga to‘la kirish qarshiligi moduli oshadi, 6.13 - rasm.
Rasmdan ko‘rinib turibdiki, mexanik rezonans radiokarnay 
sezgirligi nochiziqligini oshiradi, mexanik rezonansdan pastki 
chastotalarda esa, uning sezgirligi keskin pasayadi. 
Radiokanay sezgirligi qo‘zg‘aluvchi tizim massasiga bog‘liq 
bo‘lganligi tufayli, mexanik rezonans chastotasini pasaytirish uchun 
diffuzorning egiluvchanligini oshirish zarur. Bu yo‘l bilan sezgirlikni 
oshirish diffuzor tebranishidagi barqarorlikning buzilishi bilan 
cheklanadi. Demak, signalni uzatish pastki chastota diapazoni 50÷60 Gs 
dan past bo‘lmas ekan, ko‘pchilik hollarda bu ko‘rsatgich 70÷80 Gs ni 
tashkil etadi.6.14 - rasmda diffuzorli elektrodinamik radiokarnay 
sezgirligining chastotaviy tavsifi keltirilgan. Yuqori chastotalarda 
radiokarnay sezgirlik xarakteristikasida juda ko‘p cho‘qqi va cho‘kmalar 
paydo bo‘ladi. 

---

168 
6.14 - rasm. Diffuzorli elektrodinamik radiokarnay sezgirligining 
chastotaviy xarakteristikasi 
Odam eshitish a’zosi katta inersionlikka ega bo‘lganligi tufayligina, 
bu cho‘qqi va cho‘kmalarni sezmaydi. Yuqori chastotalarda radiokarnay 
sezgirligini tovush g‘altagi induktivligini kamaytirish yo‘li bilan, 
masalan, Fuko toklari yordamida oshirish mumkin. Buning uchun 
magnit o‘zakka halqasimon qalpoqcha kiygiziladi. Radiokarnaylarning 
yo‘nalganlik 
diagrammasi, 
mikrofonlardek 
xarakteristika 
va 
yo‘nalganlik diagrammasi, ya’ni akustik o‘q va turli yo‘nalishdagi 
nurlatish burchagiga bog‘liqligi bilan baholanadi. 6.15-rasmda 
nurlatgichlarning turli o‘lcham nisbatlari va tovush to‘lqin uzunligi 
uchun yo‘nalganlik diagrammalari keltirilgan. 

---

169 
6.15-rasm