Reja: Elektrodinamik kuchlarning qurilmalarga ta'siri

Mavzu: Elektr apparatlaridagi elektrodinamik kuchlar.
Reja:

1. 
   Elektrodinamik kuchlarning qurilmalarga ta'siri
   
2. 
   Elektrodinamik kuchlarni hisoblash usullari
   
3. 
   Elektrodinamik kucharni yuzaga kelish ko`rinishlari.
   

Elektrodinamik kuchlarning qurilmalarga ta'siri.

Oddiy ish sharoitida elektrodinamik kuchlar, qoida tariqasida, kichikdir va hech qanday deformatsiyaga olib kelmaydi, apparatdagi qismlarning sinishi ancha kamroq.
Biroq, qisqa tutashuvlar paytida bu kuchlar juda katta qiymatlarga yetadi va nafaqat alohida qismlarning, balki butun apparatning deformatsiyasiga yoki yo'q qilinishiga olib kelishi mumkin.
Bu holat elektrodinamik barqarorlik uchun apparatni (yoki uning alohida birliklarini) hisoblashni talab qiladi, ya'ni. ish sharoitida mumkin bo'lgan eng yuqori (yoki belgilangan) qisqa tutashuv oqimining o'tishiga zarar bermasdan bardosh berish qobiliyati to'g'risida. Qurilmalarda minimal o'lchamlarni olish uchun ular oqim o'tkazuvchi qismlarni bir-biriga iloji boricha yaqinroq joylashtirishga moyil bo'lganligi sababli, bunday hisob-kitob yanada zarurdir.
Elektrodinamik kuch ham o'zgaruvchan qiymatga ega bo'ladi.
Elektrodinamik kuchlarning paydo bo'lishi.
Induksiyasi B bo'lgan magnit maydonda joylashgan I tok bilan tartibga solingan L uzunlikdagi to'g'ri chiziqli o'tkazgich (1-rasm) mexanik kuchni boshdan kechiradi.



bu erda ß - magnit induksiya vektorining yo'nalishi va o'tkazgichdagi oqim yo'nalishi orasidagi burchak.

Elektr apparatlari o`rtasida har doim mexanik kuchlar paydo bo`ladi. Bu esa o`z navbatida dinamik kuchlarni yuzaga keltiradi. Xuddi shunday kuchlar oqim o'tkazuvchisi va ferromagnit massa o'rtasida paydo bo'ladi.
Kuchning yo'nalishi.
Kuchning yo'nalishi "chap qo'l qoidasi" bilan belgilanadi.
Kuchning ta'sir yo'nalishini quyidagi umumiy pozitsiyadan ham aniqlash mumkin: oqim bilan zanjirda ta'sir qiluvchi kuchlar kontaktlarning zanglashiga olib keladigan magnit oqimining kuchayishi uchun kontaktlarning zanglashiga olib keladigan konfiguratsiyasini o'zgartirishga intiladi.
Elektrodinamik kuchlarning ta'sir yo'nalishini aniqlash qoidasi akademik V.F. Mitkevich
tomonidan taklif qilingan.

Ular o'tkazgichlarning har birining oqimidan hosil bo'lgan magnit maydonlarning rasmlarini chizadilar va ustiga qo'yadilar. Magnit maydon chiziqlarining tarqalishi tufayli o'tkazgichga ta'sir qiluvchi kuch maydon zaiflashgan tomonga yo'naltiriladi (2-rasm).
Elektrodinamik kuchlarni hisoblash usullari.
Elektrodinamik kuchlarni hisoblash odatda o'tkazgichning oqim va magnit maydon bilan o'zaro ta'sir qilish qonuni asosida (birinchi usul) yoki tizimning magnit energiya zahirasini o'zgartirish orqali (ikkinchi usul) amalga oshiriladi.

Parallel o'tkazgichlar orasidagi elektrodinamik kuchlar.

bu yerda: gat eng.

O'zaro perpendikulyar o'tkazgichlar orasidagi elektrodinamik kuchlar.

Halqasimon g'altakdagi va halqasimon g'altaklar orasidagi elektrodinamik kuchlar.
Bir burilish uchun:






Qurilmaning katushkalarida har bir burilish ichida harakat qiluvchi kuchlardan tashqari, burilishlar orasida elektrodinamik kuchlar ham bo'ladi.
Ikki burilish orasidagi o'zaro ta'sir kuchining tarkibiy qismlarining qiymatlari quyidagi tenglamalar bilan aniqlanadi:


O'zgaruvchan kesimdagi o'tkazgichlarda elektrodinamik kuchlar.


Ikki fazali qisqa tutashuv bilan, elektrodinamik kuchlar uch fazalidan ko'ra kattaroqdir, chunki zarba oqimi ikkala holatda ham bir xil bo'ladi. Amalda, ikki fazali qisqa tutashuv bilan zarba oqimi uch fazalidan kamroq. Shuning uchun qisqa tutashuv oqimlarini hisoblash har doim uch fazali qisqa tutashuvda amalga oshirilishi tavsiya etiladi.
Hisoblash zarba oqimi bilan olingan maksimal kuch bo'yicha amalga oshiriladi. Biroq, kuchning o'zgaruvchanligini va uning maksimal juda qisqa vaqt ichida mavjudligini hisobga olsak, materialdagi ruxsat etilgan stresslar uchun doimiy ta'sir qiluvchi kuchga qaraganda kattaroq qiymatlar olinadi.

Foydalanilgan adabiyotlar.

-