Elektroakustika



Download 14,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet96/124
Sana11.12.2022
Hajmi14,73 Mb.
#883511
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   124
Bog'liq
61a1e12d478215.06492958

nurlanish (z
nur

qarshiligi
deb, ataladi. Nurlanish qarshiligi diafragmaning mexanik 
д
m
z
qarshiligiga qo‘shiladi, ya’ni 
м
нур
м
м
z
z
z
F
д




(6.7) 
Nurlanish qarshiligi aslida muhit bilan radiokarnay nurlatgich yuzasi 
tutashgan joydagi tovush to‘lqinining akustik qarshiligi 
 
нур
нур
аR
нур
jX
R
S
z




 
,

 
 
(6.8) 
bunda, S- nurlatgich yuzasi, δ
aR
 
— nurlatgich yaqinidagi muhitning 
solishtirma akustik qarshiligi. To‘la nurlanish quvvati: 
нур
2
д
нур
z
P



(6.9) 
Umumiy holda nurlanish quvvati aktiv - cheksizlikka ketuvchi 
energiya quvvati va reaktiv - tovush maydonida hosil bo‘lib energiya 
zahirasini belgilovchi tarkiblardan iborat. 
Nurlanish qarshiligining reaktiv tashkil etuvchisi 
inersion 
(kirititilgan) 
qarshilik
ωm
kir
, boshqacha qilib aytganda, kiritilgan havo 
massasi qarshiligi m
kir



163 










1
c
R
SR
m
2
2
2
кир
(6.10) 
Nurlatgichning massasi shu qiymatga oshgandek bo‘ladi va shuning 
uchun uni 
birga qo‘zg‘aluvchi massa
deydilar. 
Endi to‘g‘ridan – to‘g‘ri nurlatuvchi diffuzorli elektrodinamik 
radiokarnayning konstruktiv tuzilishi va ishlash prinsipi bilan tanishib 
chiqamiz. 
To‘g‘ridan-to‘g‘ri 
nurlatuvchi 
elektrodinamik 
radiokarnayning konstruktiv tuzilishi 6.11- rasmda keltirilgan. 
6.11- rasm. To‘g‘ridan-to‘g‘ri nurlatuvchi elektrodinamik 
radiokarnayning konstruktiv tuzilishi 
bunda: 1-tovush g‘altagi; 2-diffuzor; 3-diffuzor ushlagich (qobiq); 
4-gofrirovkalangan ilgich; 5-gofrirovkalangan markazlash-tiruvchi 
shayba; 6- qubbasimon qalpoq; 7-magnit o‘zagi; 8,9- pastki va yuqori 
gardishlar; 10- o‘zgarmas magnit; 11-halqasimon tirqish; 12-orqa 
tomonga nurlatish tirqishi. 
Diffuzorli elektrodinamik radiokarnayning ishlash prinsipi dinamikli 
mikrofon ishlash prinsipiga o‘xshash. Magnit o‘zak 7 va yuqori gardish 
8 orasida halqasimon tirqish 11 bo‘lib, unda erkin, vertikal 
qo‘zg‘aluvchi tovush g‘altagi 1 joylashtirilgan. Radial magnit maydonda 
joylashgan simli g‘altak 1 dan o‘zgaruvchan tok o‘tkazilganda paydo 
bo‘ladigan ta’sir kuch F=Vℓi teng, bunda V - halqasimon tirqishdagi 
tagnit induksiya; ℓ - tovush g‘altagi simi uzunligi; i- tovush g‘altakdan 
oqayotgan tok. 


164 
Bu kuch tovush g‘altagi 1 ning bir uchi qobiq 3 ning tashqi 
chekkalariga 
gofrirovkalangan 
ilgich 
bilan, 
ikkinchi 
uchi 
gofrirovkalangan markazlashtiruvchi «shayba» 5 bilan yuqori gardish 8 
ga qattiq biriktirilgan diffuzor 2 ni harakatga keltiradi. Buning natijasida 
diffuzor akustik o‘qi bo‘yicha tebranadi. Halqasimon o‘zgarmas magnit 
10 yuqori, pastki gardishlar 8,9 va magnit o‘zagi 7 orasida o‘zgarmas 
magnit maydoni paydo bo‘ladi. 
Tovush g‘altagi va mustahkamlovchi moslamalardan iborat 
qo‘zg‘aluvchi mexanik tizimni, past va o‘rta chastotalarda bir butun 
tebranish tizimi deb, ko‘rish mumkin ya’ni, barcha tebranish tizimi 
massalari m, birga qo‘zg‘aluvchi massa m
kir
, uchta ketma-ket ulangan 
egiluvchanlik 
(ilmoq 
egiluvchanligi 
S
1

gofrirovkalangan 
markazlashtiruvchi shayba egiluvchanligi S
2
, va havo egiluvchanligi S
3
); 
uchta aktiv (qarshilik g‘altakning tirqishdagi havoga ishqalanish 
qarshiligi r
1
, markazlashtiruvchi shayba, ilgich va diffuzordagi mexanik 
yo‘qolish qarshiligi r
2
, hamda nurlanish qarshiligi r
nur
) dan iborat 
tebranish tizimi deb hisoblash mumkin. Bu holda mexanik qarshilik 

 


j
1
m
j
r
C
1
C
1
C
1
j
1
m
m
j
r
r
r
z
м
3
2
1
кир
д
нур
2
1
м





















(6.11) 
Diffuzor membrana kabi bukilmasligi uchun unga maxsus shakl 
beriladi. Diffuzor qattiqligini oshirish maqsadida u doirasimon yoki 
elliptik konus shaklida yasaladi. Shunga qaramasdan yuqori 
chastotalarda diffuzor membrana kabi tebranadi, ya’ni to‘lqin diffuzor 
markazidan uning chetiga tomon tarqaladi. Shuning uchun mexanik 
tebranish tizimini past va o‘rta chastotalar uchun parametrlari 
mujassamlangan tizim sifatida va yuqori chastotalar uchun parametrlari 
tarqoq tizim sifatida alohida-alohida ko‘rish lozim. 
Radiokarnayning elektr kirish qarshiligi Z
EK
g‘altakning xususiy Z
G‘
va Z
kir
kiritilgan qarshiliklar yig‘indisi bilan aniqlanadi, ya’ni; 
z
ek
=z
g‘
+z
kir
(6.12) 
Radiokarnayning xususiy qarshiligi g‘altakning aktiv R
e
va induktiv 
L
e
qarshiliklardan iborat. Kiritilgan qarshilik esa, to‘la mexanik qarshilik 
z
m
va elektromexanik bog‘lanish koeffitsienti K
e.m.b
=
Vℓ
 
bilan 
aniqlanadi. 6.12 - rasmda elektrodinamik radiokarnayning kirish 
karshiligi sxemalari keltirilgan. 


165 
a) 
b) 
6.12- rasm. Diffuzorli elektrodinamik radiokarnayning kirish 
qarshiligi sxemalari: a) elektromexanik o‘xshashlik sxemasi; b) elektr 
ekvivalent sxemasi 
6.12 b-rasmdan kiritilgan qarshilik: 












м
м
2
м
2
2
кир
C
j
1
m
j
r
B
z
B
z


(6.13) 
Kiritilgan qarshilikni kiritilgan o‘tkazuvchanlik bilan almashtiramiz: 
2
2
м
2
2
2
2
м
кир
кир
C
B
C
j
1
B
m
j
B
r
Y
z
1








(6.14) 


166 
Quyidagi belgilanishni kiritamiz: 
2
2
ì
2
2
mB
C
;
r
B
R






va 
2
2
ì
B
C
L



(6.15) 
Bu holda, umumiy o‘tkazuvchanlik 
L
j
1
C
j
R
1
Y
кир








(6.16) 
Uchta o‘tkazuvchanlik R΄, S΄ va L΄
 
parallel ulangan. Shuni aytib 
o‘tish kerakki, elektr - ekvivalent sxemada inersion qarshilik sig‘im 
ekvivalentiga mos, egiluvchanlik qarshiligi induktiv ekvivalentiga mos. 
Radiokarnay kirishidagi signal chastotasi f = 0 bo‘lganda uning to‘la 
kirish qarshiligi moduli |Z| = R

ga teng. Chastota oshgan sari 
radiokarnay mexanik qismining induktiv qarshiligi oshaboradi, 
radiokarnay diffuzorining tebranish amplitudasi ham oshadi va mexanik 
rezonans sodir bo‘ladi.
Mexanik tizimning rezonans chastotasi parallel kontur elementlari 
bilan aniqlanadi, ya’ni: f
m

/
/
C
L
2
1

. Bu chastotada radiokarnay 
diffuzori maksimal amplituda bilan tebranib, uning to‘la kirish qarshiligi 
moduli maksimum qiymatga ega bo‘ladi, ya’ni tovush g‘altagining aktiv 
va kiritilgan reaktiv qarshiliklari yig‘indisiga teng 
 
|
 
Z|
 
= R

+
 
R
/

 
 
 
(6.17) 
6.13 – rasmga qarang.


167 
6.13 - rasm. Elektrodinamik radiokarnay to‘la kirish qarshiligi 
modulining chastotaga bog‘liqlik grafigi 
Mexanik rezonans chastotasidan yuqori chastotalarda g‘altaknint 
to‘la kirish qarshiligi moduli qiymati radiokarnay mexanik qismining 
elastikligi oshishi hisobiga radiokarnay aktiv qarshiligi qiymatigacha 
kamayadi va 150 ÷ 400Gs chastotalarda ketma - ket S΄ L

elementlar 
rezonansi sodir bo‘ladi, 
f
em
 
=
C
L
2
1
э


 
(6.18) 
bu chastota - 

Download 14,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   124




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish