Toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali tovarlar kimyosi va sifati

Oqartirilgan qand-shakar 
ham oddiy qand-shakar kabi olinadi, ammo u 
bug’latishdan oldin yana bir marta tozalanadi (oqartiriladi). Oqartirilgan qand-shakar 
oddiy qand-shakardan oqroq, kristallari esa yaltiroqroq bo’ladi. 
Qand-shakar qirralari yaqqol ko’ringan oq, mayda kristallardan iboratdir. 
Sifatini baxolashda uning tarkibidagi saxarozaga, shakarning rangiga, namligiga va 
begona qo’shilmalarning bor-yo’qligiga e`tibor beriladi. Qand-shakar tovar navlariga 
bo’linmaydi. 

---

Oq qand shakardan olinadi. Ishlab chiqarish usuliga qarab u-presslangan oq qand, 
quyma qand xossalariga ega bo’lgan presslangan oq qand, tez eriydigan presslangan oq 
qand, quyma oq qand va bolalar oq qandlariga bo’linadi. 
Asal 
O’zbekiston yuqori darajada rivojlangan asalarichiligi bilan mashhurdir.
Qulay iqlim sharoiti, asal beruvchi o’simliklarning mo’l-ko’lligi asalarichilikni 
xalq ho’jaligining muhim tarmog’iga aylantirdi. O’zbekiston asalari oilalarining soni 
jihatidan va asal yetishtirish bo’yicha MXD ichida birinchi o’rinda turadi. 
Mamlokatdagi asal yetishtiruvchi asosiy xo’jaliklar—fermer va ho’jaliklari 
asalarichiligi har yili mamlokatimizga minglab tonna asal va juda ko’p mum yetishtirib 
beradi. Asal yetishtirish yildan-yilga o’smoqda. 
Umuman, asal engil hazm buluvchi shakarlardan, ya`ni glyukoza va 
fruktozadan iborat bo’lib, ularning miqdori asalda 65 dan 80% gacha bo’ladi.
Bundan tashqari asal tarkibida 15—25% suv, organiq kislotalar (olma kislotasi, 
vino kislotasi, limon, sut, shovul kislotasi), oz miqdorda oqsil, vitaminlar, hushbo’y 
va buyoq moddalari bor. Asal yuqori kaloriyali oziq-ovqat bo’lib, u organizmda to’la 
hazm bo’ladi. Uning shifobaxsh xususiyati ham bor, ya`ni ichaklarning ishini 
yaxshilaydi, asablarni mustaxkamlaydi, yurak musqo’llarining faoliyatini oshiradi. 
Asalarilar 
tabiiy asalni 
gul shirasi — nektardan hosil qiladilar. Qanday 
o’simlikdan yig’ilganiga qarab asal 30 dan ortiq turga bo’linadi: oq akasiya asali, 
kungaboqar asali, qora bo’g’doy kashkarbeda, gullardan olingan asal yoki har hil 
gullardan olingan yig’ma asal, gorchisa asali, kashtan, o’simliklar bargi chiqargan 
shiradan olingan asal va xoqazolar. Asallar turining sifati, rangi, ta`mi, hidi, 
hushbo’yligi, olingan asal beruvchi o’simliklarning xususiyati va yirilgan davriga 
bog’liq bo’ladi. Lipadan va oq akasiyadan olingan asal, olingan davriga qarab esa 
maygi asal eng yaxshi sanaladi. Yozgi asal bahorgidan, kuzgisi esa yozgidan pastroq 
bo’ladi.