Toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali tovarlar kimyosi va sifati

3.
 
Sabzavot mahsulotlarining klassifikatsiyasi 
Sabzavotchilik kishloq xo’jaligining eng muhim tarmoqlaridan biridir. 
Savbazavot maydonlari yildan-yilga kengayib, sabzavot ekinlarining hosildorligi 
ortmoqda, kartoshka va sabzavotlarning yalpi hosili ko’payib bormoqda. 
Iste`mol mahsuloti sifatida sabzavotning roli juda muhimdir. Sabzavotlar 
tarkibida uglevod, mineral moddalar, organiq kislotalar, vitamin, glyukozid, fitonsid, 
hushbo’y va rang beruvchi moddalar bo’ladi. Barcha sabzavotlar ovqatga o’simlikning 
qaysi qismi ishlatilishi va boshqa belgilariga qarab, quyidagi gruppalarga bo’linadi: 
tuganaklilar, karamsimon sabzavotlar, ildizmevalar, qovoq, tomat, piyoz, bargi 
eyiladigan ziravor, desert, dukkakli va donli ekinlar. 
4.
 
Qayta ıshlangan meva mahsulotları 
Meva va sabzavotlarning saqlanish muddatini uzaytirish, bu mahsulotlarning 
assortimentini (hilini) ko’paytirish maqsadida ular qayta ishlanadi: qoqi qilinadi, 
achitiladi, tuzlanadi, ziravor qo’shib sirkalanadi, bankali konservalar tayyorlanadi va 
hokazo. 
Meva qoqilar
. Qoqiga mo’ljallangan mevalar avval sifati va o’lchamiga qarab 
navlarga ajrataladi, yuviladi, agar zarur bo’lsa, tozalab qirqiladi. Mevalar asralganda, 
ularning tabiiy rangi va chidamliligini saqlash uchun ular oltingugurt gaziga tutiladi. 
Shundan keyin ular oftobda yoki quritgichlarda quritiladi. Quritish vaqtida meva 
tarkibidagi suvning ko’p qismi bug’lanib ketadi, buning natijasida qand va kislota 
konsentrasiyasi ortadi. Bularning barchasi mikroorganizmlarning rivojlanishini 
susaytiradi va meva qoqisining uzoq saqlanishiga imkon beradi.
Meva 
qoqisining namligi ularning turiga qarab ko’pi bilan 17—24% dan oshmasligi lozim. 
 
Olma qoqi quyidagi turlarga bo’linadi: 
-
po’sti va o’zagi tozalanib, halqa-halqa qilib qirqilgan, oltingugurt gaziga 
tutilgan olma; 
-
tozalanmagan (po’stli va o’zakli) halqa-halqa qilib qirqilgan yoki 
bo’lokchalarga bo’lingan va oltingugurt gaziga tutilgan olma; 
-
tozalanmagan, bo’lokchalarga yoki halqa qilib bo’lingan va oldindan 

---

namakoblangan olma; 
-
tozalanmagan, halqasimon qismlarga yoki ikkiga bo’lingan, oltingugurt gaziga 
tutilmagan va namakoblanmagan olma; 
-
ipga tizilgan, tozalanmasdan, qismlarga yoki ikki bo’lingan va tutun bilan 
quritilgan olma; turli usullar bilan quritilgan butun yoki qirqib quritilgan yovvoyi 
olma. 
Oltingugurt gaziga tutilgan va tozalangan olma qoqi oliy va 1-navlarga, 
tozalanmagan 1-va 2-navlarga bo’linadi, ipga tizib quritilgan va yovvoyi olma qoqi 
navlarga ajratilmaydi. Navlarga ajratishda rang, ta`m, hid, shakl, shuningdeq qo’ygan, 
maydalangan, kasallangan va hasharot tekkan qoqining bor-yo’qligi, meva cho’pi, 
urug’i, barglari kabilar bilan ifloslangan-ifloslanmaganligi nazarda tutiladi.