Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

adstipulator
томонидан қасддан қарздорнинг қарзидан
воз кечиши 
damnum injuria datum
деликтига кирмаган, чунки топшириқ 
шартномаси тузилгандан кейин кредитор actio mandati directaни қўллаши 
мумкин бўлган. Шу даврдан бошлаб, damnum injuria datum деликвент учун
моддий бойликларга ҳуқуққа хилоф зарар етказишни қамраб олган.
Классик ҳуқуқ бўйича damnum injuria datum деликти келиб чиқиши
учун қуйидагилар талаб қилинган: 
1) зарар етказишда ифодаланган ташқи ҳаракат. Бу ҳаракат бирон-бир
ҳаракатларни содир этишда кўринади, агар зарар бирон-бир ҳаракатни
содир этмаганлик натижасида етказилган бўлса, actiones utiles билан
жазоланадиган бошқа деликт ҳақида гап борган;
2) ҳаракат ва натижа ўртасида бевосита алоқа: damnum corpore corpori
datum мавжуд бўлиши шарт бўлган. Бирон-бир восита билан етказилган
зарар натижасида келиб чиқадиган деликтлар бошқа усул билан тартибга
солинган;
3) ҳаракат ҳуқуққа хилоф, яъни деликвент учун тақиқланган бўлиши
керак бўлган. Агар деликвент бу ҳаракатни содир этишга ҳақи бўлса,
damnum injuria datum деликти зарар етказилган бўлса ҳам вужудга келмаган;
4) damnum injuria datum деликти келиб чиқиши учун деликвентнинг 
жавобгарлиги бўлиши лозим бўлган. Деликвентлар ҳар қандай заифлик –
infirmitas
, ҳисобдан янглишиш – 
imperitia
, яъни in lege Aquilia culpa
levissima venit бўйича ҳар қандай бепарволик учун жавоб беришган. 

---

229 
Деликвент учун мулкий манфаат келтириб чиқармайдиган ҳар қандай 
ҳуқуққа хилоф, жиноий ва бевосита жисмоний ашёларга зарар етказишни 
келтириб чиқарадиган damnum injuria учун етказилган зарар миқдорида
жарима тўлаш белгиланган. Зарарнинг миқдори damnum emergenes ва
lucrum cessans асосида белгиланган. Бу деликт учун
actio Aquiliana
даъвоси қўзғатилган. 
Юстиниан ҳуқуқида damnum injuria datum деликти асосан
ўзгаришсиз қолган. Ундаги жиддий ўзгариш фақат тан жароҳати олган эркин 
шахслар нафақат actio injuriarum даъвоси бўйича, балки lex Aquilia
(actio Aquiliana utiles) бўйича зарарни қоплашни талаб қилиши мумкинлигида
кўринади.