2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Morfologiyasi
. Xashaki sholg„om urug„ pallasi urug„ning unish davrida 
lavlagi va sabzining urug„ pallasi kabi tashqariga o„sib chiqadi va yiriklashadi, 
yashil rangga kiradi. Ularning shakli qisqa, keng tuxumsimon, usti yassi. Bargi 
yirik va oddiy. Barg plastinkasi tukli va pastga qarab kengaygan. Ba‟zi bir 
navlarda barg plastinkasi butun, boshqalarida esa yuqori qismiga qarab kengaygan. 
Ikkinchi yili o„simlik ildizmevalaridan poyani yoppasiga qoplagan uchburchak 

---

316 
zanjir shaklida joylashgan barglar va gulpoyalar o„sib chiqadi. Bubarglar bir yilda 
o„sib chiqqandan farqqilib, poyani butunlay qoplab oladi. Sholg„omda poyasi 
shingilsimon, turnepsda to„siqcha kabi to„pgul bilan tugallanadi. To„pgulining 
ko„rinishi-oddiy shoxchalardan iborat bo„lib, pastki gullarining gulbandi uzun va 
yuqoridagilarining gulbandi esa qisqa joylashgan bo„ladi.
Hamma karamdoshlar singari gullari to„g„ri va ikki jinsli, shingil to„pgulda 
o„rnashgan. Gul qismlari gul o„rniga halqa shaklida joylashgan. Kosacha to„rtta, 
bir-biri bilan qo„shilmagan kosachabargdan, toj ham to„rtta erkin holdagi 
tojibargdan tashkil topgan. Gulida ikkita urug„chi bargning qo„shilishidan hosil 
bo„lgan bitta urug„chi va oltita changchi bo„lib, ulardan to„rttasi uzunchoq, ikkitasi 
kaltaroq. Changlangandan so„ng ikki uyali, ko„p urug„li, qo„zoqcha meva 
rivojlanadi. Urug„i shar shaklida qoramtir rangli, kattaligi 1,2-2 mm, 1000 
donasining vazni 1,6-2,8 g. Bir dona qo„zog„ida 20 tagacha ypug„ bo„lishi 
mumkin.
Ildizmevasining shakli va rangi navlarga qarab har xil bo„lishi mumkin. 
Ko„p navlarning ildizmevasi uzun silindrsimon yoki elipssimon shaklda bo„ladi. 
yer ostki qismi oq yoki sarg„ish, yer ustki qismi binafsha, yashil yoki bronza 
rangda silliq bo„ladi. Ildizmevasining 1/2-2/3 qismi tuproqqa kirib turadi. Yuqori 
qismi esa silliq. Yon ildizchalari asosiy ildizning eng uchki qismida joylashgan 
bo„lganligi uchun, xashaki sholg„omni yerdan chiqarish yengil.