2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Biologik xususiyati. 
O„sishi va rivojlanishi ko„proq lavlagi va sabziga 
o„xshaydi. Xashaki sholg„omning urug„i 1-2 
o
C da una boshlaydi. Agarda nam 
tuproqqa ekilsa 8-10
o
C, issiqqa ekilsa 3-4 kunda to„liq unib chiqadi. Yosh 
nihollari -5
o
C , kattalari esa -6
o
C sovuqqa chidamli. Namga talabchan ekin. 
Tuproqdagi eng kam nam 70-75% bo„lganda yaxshi rivojlanadi. Xashaki sholg„om 
unumdor va engil tuproqlarda tuproq muhiti pH 6,0-6,5 bo„lganda yaxshi o„sadi. 
Kechpishar navlari 100-110 kun, erta pisharlari 60-70 kunda to„la pishib yetiladi. 
O„zbekiston 
sharoitida 
ildizmevasining 
texnik 
pishishi 
85-90 
kun. 
Mamlakatimizda «Esti Naeris» va «Osterzundomskiy», “Moskovskiy” va 
“Skorospeliy VIK” navlaridan yuqori hosil olinadi.

---

317 
Yetishtirish texnologiyasi 
 
O„tmishdosh
. Tuproqni ekishga tayyorlash, ishlov berish xashaki lavlagi va 
sabzi ekinlarini yetishtirish bilan bir xil. Almashlab ekishda xashaki sholg„omni 
g„o„za, makkajo„xori, yozda oraliq va kuzgi g„alla ekinlaridan so„ng ekish 
mumkin. Xashaki sholg„omdan 1 t. hosil olish uchun yerga: 2, 5 kg azot, 1 kg 
fosfor va 4 kg kaliy o„g„itlari solish tavsiya yetiladi. Yerni shudgorlashdan oldin 
har gektar yerga 20-30 t chirigan organik o„g„it, 60-80 kg fosfor va kaliyli mineral 
o„g„itlar (sof holda) solinadi. Bahorda yer chizellanib, boronalanib, tuproqdagi 
namni saqlab qolish va urug„ni tuproqqa bir xilda tushishi uchun, engil tekislanib, 
ekishga tayyorlanadi.
Erta bahorda xashaki sholg„om tez rivojlanadi va zararkunandalar bilan kam 
zararlanadi. Ekin sabzavotlar ekiladigan SO-4, 2 yoki boshqa seyalkalar 
yordamida ekiladi.
1 gektar yerga 3-4 kg ekiladi, ekish chuqurligi 1,5-2,0 sm. Urug„ni yerga bir 
tekisda tushishi uchun ekish oldidan uruqqa superfosfat (ammofos) yoki chirindi 
aralashtirilib ekiladi. Qator orasi 60-70 sm, eng ma‟qul ko„chat soni 1 gektar yerga 
90-100 ming o„simlik hisoblanadi.
Erta bahorda yomg„irdan so„ng urug„ning unib chiqishiga to„sqinlik 
qiladigan qatqaloqqa qarshi engil borona qilinadi. Nihollar to„liq unib chiqqandan 
so„ng, begona o„tlarni kesadigan va tuproqni yumshatadigan ishchi organlari 
o„rnatilib traktorda kultivatsiya qilinadi. Xashaki sholg„om 2-3 juft chinbarg 
chiqarganda yagana qilinadi va har bir pog. metrda 6-7 tadan o„simlik qoldiriladi. 
Bir gektar yerda xashaki sholg„omda 90 ming tup o„simlik qoldiriladi. 
Yaganalashning kechiktirilishi tufayli o„simliklar nimjon bo„lib, hosildorlik keskin 
kamayib ketishiga olib keladi. Ekinni begona o„tlardan 1-2 marta tozalab, qator 
oralariga ishlov beriladi. May oyining oxiri va iyunning boshlarida ekinlar 1 gektar 
hisobiga 60-80 kg azot bilan oziqlantirilib, keyin sug„oriladi.
Yozda ekilganda o„tmishdosh ekinlar yig„ishtirib olingandan so„ng ep 
sug„oriladi. 25-30 sm chuqurlikda haydaladi, chizellanadi, boronalanadi va mola 

---

318 
bostirilib, keyin ekiladi. Ekish sxemasi va ko„chat qalinligi yuqorida 
ko„rsatilganidek bo„ladi. Yozda ekinlarga ishlov berish: 2 marta kultivatsiya, 
yagana, 1 marta chopiq, 1 marta azot va kaliy (N
100
K
60
) o„g„itlari bilan 
oziqlantiriladi va 3-4 marta egatlardan sug„oriladi. Zararkunandalarga qarshi may 
oyining oxirida fosfamid preparatlari bilan ishlov beriladi.
Bahorda ekilgan xashaki sholg„omni qo„l kuchi bilan iyulda ildizmevalari 
qotib qolmasdan hayvonlarga emish uchun yig„ishtirib olinadi. Yozda ekilgan 
xashaki sholg„om kuz va qishda chorva mollariga yedirishuchun xandaklarda 
saqlanadi. Lekin, ildizmevasi tarkibida quruq modda va qand kam bo„lganligi 
uchun saqlanish xususiyati past, shuning uchun birinchi navbatda chorva mollariga 
berish tavsiya yetiladi.