Biologiya 17 14-04-2022. indd

Ishni bajarish tartibi: 
o`quvchi
 v
azifalari ketma-ketligi yozib qo`yiladi (rasmli, mat-
nli)
1. Tuxumni plastik stakanga sindirib, yaxshilab sanchqi yordamida ko’pirtiring.
2. Oq matoni kesib 10 cm × 10 cm o’lchamdagi kvadratchalar hosil qiling. 
3. Ularning har biriga tuxum surting va quriting.
4. 250 ml hajmli to’rtta stakanni olib har biriga matoni joylashtiring.
5. Stakanlarning birinchisiga kir yuvish kukunisiz 100 ml iliq suv quying.
6. Ikkinch stakanga bir choy qoshiq biologik bo’lmagan kir yuvish kukuni 100 ml iliq 
suvda eritib quying.
7. Uchinchi stakanga bir choy qoshiq biologik kir yuvish kukunini 100 ml suvda 
5 
daqiqa
qaynatib, iliq holga kelguncha sovutib quying.
8. To’rtinchi stakanga bir choy qoshiq biologik kir yuvish kukunini 100 ml iliq suvda 
eritib keyin quying.
9. 
Har bir stakanga tuxum bo’yalgan mato bo’laklarini olib bir – biriga solishtirib 
ko’ring.
1- stakan
2- stakan
3- stakan
4- stakan
chiziladi
chiziladi
chiziladi
chiziladi
kir yuvish kukunisiz
100 ml iliq suv
bir choy qoshiq 
biologik bo’lmagan 
kir yuvish kukuni 
eritilgan 100 ml iliq 
suv
bir choy qoshiq 
biologik kir yuvish 
kukunini qaynatilib, 
sovutilgan100 ml iliq 
suv
bir choy qoshiq 
biologik kir yuvish 
kukunini eritilgan 
100 ml iliq suv
Muhokama qiling va xulosa chiqaring. 
Biologik kir yuvish kukuni tarkibidagi fermentlar tuxum dog’idagi oqsil va yog’lar-
ni aminokislotalar va yog’ kislotalari va glitseringacha parchalaydi. Natijada to’rtinchi 
stakandagi matoda dog’ qolmaydi. Biologik bo’lmagan kir yuvish kukuni unchalik sama-
ra bermaydi, chunki uning tarkibiga fermentlar qo’shilmagan. Qaynatilgan biologik kir 

---

143
Biologiya 10
yuvish kukuni unchalik samarali emas, chunki undagi fermentlar denatüratsiyalangan. 
Birinchi stakan nazorat uchun qo’yilgan bo’lib, unda mato iliq suvda faqat namlanadi.