Biologiya 17 14-04-2022. indd

Qo‘llash. 
Quyida berilgan sxemadan foydala-
nib, tuproqni ekologik holatini yaxshilashga qa-
ratilgan taklif ishlab chiqing.
Tahlil.
Vaksina yaratishda nima sababdan pomidor 
tanlangan deb o’ylaysiz?
Sintez. 
Orolbo’yi mintaqasidagi ekologik tanglikni 
biotexnologik yo’l bilan yumshatish uchun takli�lar ishlab chiqing.
Baholash.
Kompostlash - bu tuproqni sifatini yaxshilash uchun organik qoldiqlarni parchalash 
jarayoni. Ushbu chiqindilarni o’simliklar tomonidan yana bir bor foydalanishga yaroqli 
shaklga qaytarish uchun foydali bakteriyalardan foydalaniladi.
Ushbu bakteriyalarning rivojlanishi uchun havo, suv, oziq-ovqat va issiqlik kerak 
bo’ladi. Bu jarayonning ahamiyatini baholang.
5.4 AMALIY MASHG`ULOT. 
RESTRIKTSION SAYTLARNI ANIQLASH VA 
BIOLOGIK 
KIR YUVISH KUKUNINING SAMARADORLIGINI O’RGANISH
1 - ish. Restriktazalardan foydalanishni o’rganish
Maqsad.
Restriktazalardan foydalanishni o’rganish.
Restriktazalar 
maxsus fermentlar bo’lib, DNK molekulasini mos ravishda 4–6 ta 
nukleotid ketma-ketligini tanib kesadi. Restriktazalarni nomlashda ferment ajratib ol-
ingan bakteriya turining lotincha nomini bosh har�lari va qo‘shimcha belgilaridan foy-
dalaniladi. Restriktazalar DNK molekulasini «yopishqoq» uchlar hosil qilib (EcoRI), 
«to‘mtoq» uchlar hosil qilib (HpaI) kesadi va hosil qilgan «yopishqoq» uchlardan foy-
dalanib, har xil DNK bo‘laklarini bir-biriga bog‘lash mumkin bo’ladi. Ana shu xususiyati 
tufayli bu xil restriktazalar gen muhandisligida keng qo‘llaniladi.
Класс Двудольные
:

---

141
Biologiya 10
Xozirgi kunda, aqlli qishloq xo’jaligi ilovalarini rejalashtirish, masofadan zondlash 
dronlari va sun’iy yo’ldosh texnologiyalari, sun’iy intellekt, robot texnologiyalari va tas-
virni qayta ishlash texnologiyalaridan foydalanish orqali tuproq va havoni haroratini 
o’lchash imkoniyati sug’orish va purkash kabi ishlarda yanada ongli va qasddan foydal-
anish imkonini beradi.
Barcha tirik mavjudotlar ekotizimning bir qismidir. Hayotimizni sog’lom davom et-
tirish tuproq, suv va oziq-ovqat kabi resurslarning barqarorligiga bog’liq. Biotexnologik 
transformatsiya strategiyasidan foydalanish esa yashil bioiqtisodiy imkoniyatlarni ba-
holash uchun muhim imkoniyatdir.