Namangan muhandislik-texnologiya instituti "sichtei" kafedrasi "hozirgi zamon raqobat nazariyasi"

3-
 
MAVZU. RAQOBAT KUCHLARI NAZARIYASI 
Reja: 
1.
Raqobatning besh kuch nazariyasi. 
2.
Kompaniyada SWOT anapiz o’tkazish 
3.
Yangi raqobatchilarning paydo bo’lish xavfi 
4.
O’rinbosar tovarlarning paydo bo’lishi 
5.
“MsKinseu 7S” taxlil modeli. 
Tayanch so'z va iboralar: 
M. Porterning (1947), raqobat besh kuchi modeli, raqobat 5 kuchi 
nazariyasining oltin qoidasi. Porter nazariyasi, strategik boshqarish, marketing, kengaytirilgan raqobat taxdili, 
bozor taxlili, raqobatlashuvchi sotuvchilar, savdo qobiliyatlari, xaridorlarning iqgisodiy imkoniyatlari, savdo 
qobiliyatlari, tarmoqqa kirish to’siqlari, xaridorlarning bozordagi xukmronligi.. o’rinbosar tovarlar, SWOT 
analiz, kuchlilik, zaiflik, imkoniyat, taxdidlar. samaradorlik darajasi, firma 
Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik shov-shuv, muammoli ta’lim, B/B/B jadvali, munozara, 
Venn diagrammasi, T-sxema, o’z-o’zini nazorat Adabiyotlar: Al, A2, A3, A4, A5, A6, A7, Ql, Q2. 
Chunki u ishlab chiqarishning kontsetratsiyalashuvi, firmalarning yiriklashuvi, 
ularning monopolga aylanishi bog’liq Maykl Porterning raqobat ustunligi nazariyasi. 
1991 yilda amerikalik iqtisodchi Maykl Porter o’zining “Mamlakatlarning raqobat 
ustunliklari” deb nomlangan tadqiqotini nashr qildi. Ushbu tadqiqotda xalqaro savdo 
muammolariga umuman yangicha yondashuv ishlab chiqilgan. Bu yondashuvning 
shartlaridan biri: “Xalqaro bozorda mamlakatlar emas, firmalar raqobatlashadi. Bu 
jarayonda mamlakatning o’rnini aniqlab ol ish uchun firma raqobat ustunligini qanday 
yaratishi va uni qanday oshlab turishini tushunish talab etiladi” degan tezisdir. Tashqi 
bozordagi muvaffaqiyat to’g’ri tanlangan raqobat strategiyasiga bog’liq bo’ladi. 
Raqobat ustunligi strategiyasi. M. Porterning fikricha, raqobatning asosiy birligi 
- bu tarmoqdir, ya’ni tovar ishlab chiqaruvchi yoki xizmat ko’rsatuvchi va o’zaro 
raqobat qiluvchi raqobatchilar guruhi hisoblanadi. Tarmoqda firma uchun raqobat 
strategiyasini tanlashda ikki muhim omil ta’sir etadi: 
1. Firma faoliyat yuritayotgan tarmoq tuzilmasi, ya’ni raqobatning o’ziga 
xosliklari. Tarmoqdagi raqobatga beshta omil ta’sir qiladi: