Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

1.5. Oldi-sotdi shartnomasining predmeti, 
bahosi va muddatlari
Oldi-sotdi shartnomasi bo'yicha erkin suratda boshqa shaxslarga 
berilishi mumkin boigan, fuqarolik muomalasidan tashqari chiqarilmagan 
har qanday ashyolar tovar boiishi mumkin.
Fuqarolik muomalasidan chiqarilgan obyektlar olish-sotish predmeti bo'la 
olmaydi Sotilishi hamda sotib olinishi mumkin bo'lmagan korxonalar va mol- 
mulk turlari hamda guruhlarining ro'yxati O'zbekiston Respublikasining Davlat 
tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish to'g'risidagi qonunning 4-moddasida1 
ko'rsatilgan. Bunga davlat mutlaq mulk huquqi asosida tegishli boigan 
obyektlar, tarixiy-madaniy va tabiiy meros obyektlari, harbiy-texnikaviy 
mol-mulk harbiy ko'rol-yarogiar, portlovchi va radiaktiv moddalar, umumiy 
foydalanishdagi avtomobil yo'llari, qabriston va shJc obyektlar kiradi Ayrim 
obyektlar fuqarolik muomalasida cheklangan harakatda boiadi. Ularni maxsus
1 Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2006, 14-сон, 109-модда.

---

ruxsat olish asosida sotib olish yoki sotish mumkin (masalan, kuchli narkotik 
dorilar faqat maxsus retsept asosida, ro'yxatda qayd etilib sotiladi).
Tovar sifatidagi ashyolar xususiy alomatlar bilan belgilangan ashyolar 
yoxud jismiy alomatlari bilan belgilangan ashyolar yoki ko'chmas mol- 
mulk bo'lishi mumkin.
Valuta qiymatlarini olish-sotish davlatning vakolatli idoralari 
tomonidan belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Mamlakatimiz ichki 
savdo muomalasida sotilgan tovarlar uchun haq chet el valutasida emas, 
balki umumiy qoida tarzida sumda amalga oshiriladi. Sotilgan tovar 
haqini chet el valutasida to'lashga davlatning vakolatli idoralari tomonidan 
belgilangan tartibda va hollardagina yo'l qo'yiladi. Qimmatli qog'ozlarni 
olish-sotish, ayrim turdagi oldi-sotdi (ehakana oldi-sotdi, tovarlar yetkazib 
berish, energiya ta’minoti, korxonani sotish, ko'chmas mol-mulklarni 
sotish) maxsus belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Qonun oldi-sotdi shartnomasi predmeti doirasiga ashyolar, valuta 
qiymatliklari, qimmatli qog'ozlar bilan birga mulkiy huquqlarni ham 
kiritadi. Boshqacha aytganda, FKning oldi-sotdi shartnomasi to'g'risidagi 
umumiy qoidalari paragrafi normalari mulkiy huquqlarni sotishga nisbatan 
ham qo'llaniladi, agarda ushbu huquqlar mazmuni yoki mohiyatidan 
boshqacha holat kelib chiqmasa (FKning 386-moddasi 4-qismi). Albatta, 
mulkiy huquqlar doirasi nihoyatda keng va rangbarangdir. Amaliyotda 
ba’zi mulkiy huquqlarni haq evaziga boshqa shaxsga o'tkazish holatlari 
uchraydi. Ular orasida keng tarqalgani intellektual mulk obyektlariga 
nisbatan mutloq huquqlarni sotish hisoblanadi Ixtiroga yoxud foydali 
modelga, sanoat namunasiga, fan, adabiyot va san’at asarlariga nisbatan 
mutloq huquqlarni sotish mumkin. Agar mutloq huquq patent orqali 
rasmiylashtirilgan bo'lsa, bunday oldi-sotdi vakolatli davlat idorasida 
(patent idorasida) rasmiylashtirilishi lozim. Mualliflik mutloq huquqlarining 
oldi-sotdi shartnomasi esa yozma tuzilishi shart (notarial rasmiylashtirish 
maqsadga muvofiq).
Majburiyat bilan bog'liq huquqlarni oldi-sotdi predmeti bo'lishi uchun 
quyidagilar talab etiladi: