Ўзбекистон алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникация технологиялари давлат қЎмитаси

Ролли, ўйинли лойиҳалар
. Бундай лойиҳаларнинг аниқ 
таркиби лойиҳа бошида тахминан белгиланади ва лойиҳа якунига 
қадар очиқ туради. Лойиҳанинг мазмуни ва характерига мос ҳолда 
қатнашчилар маълум бир ролни олишади. Бунда лойиҳа 
муаммосига мос ҳолда келиб чиқадиган ишчи ёки ижтимоий
муносабатларни касб этган муаммоли вазиятлар бўлиши мумкин. 
Бундай лойиҳаларнинг натижаси ё лойиҳа бошида белгиланади, ёки 
лойиҳа давомида шаклланади. Бунда ижодийлик (талабанинг 
ижодий қобилияти) даражада жуда юқори туради, лекин устун 
фаолият тури ролли-ўйин ҳисобланади. Оддий ролли-ўйинлардан 
лойиҳавий фаолият касб этган ролли-ўйинларда, қатнашчилар 
фақат аниқ олдиндан белгтланган ролни ўйнашмайди, балки турли 
манбалардан ўз роли бўйича маълумотларни тадқиқ қилади, 
муаммоли вазиятни ва унинг эҳтимолли ечимларини очиб беришга 
интилади. Бу билан ўзининг нутқ ва муомула маданиятини 
кўрсатади ҳамда бойитади.
 Ахборот лойиҳалари. 
Бу лойиҳа кенг аудиторияга мўлжал-
ланган бўлиб, иккиламчи матнни яратиш мақсадида дастлаб 
қандайдир объект ёки ҳодиса тўғрисида маълумот йиғиш, лойиҳа 
иштирокчиларини ушбу маълумот билан таништириш, уни таҳлил 
қилиш ва умумлаштириш асосида амалга оширилади. Бундай 
лойиҳалар тадқиқий лойиҳалар каби пухта ўйланган таркибга эга 
бўлиб, лойиҳавий фаолият давомида унга тизимли тузатишлар 

---

46
киритиш имконини беришни талаб этади. Бундай лойиҳанинг 
таркиби қуйидагича белгиланиши мумкин: 

лойиҳа мақсади; 

долзарблиги-ахборотлар манбаи (адабиётлар, ОАВ, маълу-
мотлар базаси, шу жумладан электрон, интервью, анкеталаш, шу 
жумладан чет эл ҳамкорларни, «Ақлий ҳужум» ташкил этиш ва б.); 

маълумотларни қайта ишлаш (таҳлил, умумлаштириш, олдин 
маълум далиллар билан солиштириш, хулосани асослаш); 

натижа (мақола, реферат, маъруза, видеоматериаллар ва б.); 

тақдимот (нашр этиш, шу жумладан электрон тармоқда,
телеконференцияда муҳокама ва б.). 
Бундай лойиҳалар кўпинча тадқиқий лойиҳаларни тўлдириб, 
унинг бир қисми, модули сифатида ҳам бўлиши мумкин.
Ахборотларни излаш ва уларни таҳлил қилиш мақсадидаги 
тадқиқот таркиби фанга оид тадқиқотга ўхшайди ва қуйидаги 
кўринишда бўлади: 

ахборотларни излаш предмети; 

излаш босқичларини белгилаш ва оралиқ натижаларни қайд 
этиш; 

йиғилган далилларга аналитик ишлов бериш; 

хулосалаш; 

дастлабки йўналишни тузатиш (агар талаб этилса); 

тузатилган йўналиш бўйича ахборотларни излаш; 

янги далиллар таҳлили; 

умумлаштириш; 

натижалар (лойиҳа қатнашчиларининг барчасини қаноат-
лантирадиган даражадаги); 

хулосалар, 
натижаларни 
расмийлаштириш 
(муҳокама, 
таҳрирлаш, тақдимот, ташқи баҳолаш).