Jurnal 1918-yil dekabr oyidan chiqa boshlagan

“XALQ TA’LIMI” ilmiy-metodik jurnali.
2016. № 3.
www.xtjurnali.zn.uz
B.Tо‘ychiboyev va B.Hasanov ham dialekt va lahja tushunchalarini belgilashda ta
-
yinli yо‘l tanlamagan. Ular dialekt tushunchasiga aniq izoh bermaydilar, balki yanglish 
ravishda о‘zbek dialektologiyasi fani uchun sheva va lahja atamalarini qо‘llash yetarli 
deb hisoblaydilar va uning sо‘ngida: 
“Biroq о‘zbek xalqi jonli tilini о‘rgangan olimlar 
bir qator shahar shevalari uchun dialekt atamasini ishlatganlar: Masalan, Farg‘ona 
dialekti, Samarqand – Buxoro dialekti, Andijon dialekti, Qipchoq dialekti va boshqalar”
, 
– degan iborani keltiradilar
18
. Bu iboraning ham ilmiyligi tо‘g‘risida fikr yuritish qiyin.
Albatta, о‘zbek dialektologiyasining markaziy tushunchalarini turlicha ifodalash ta
-
labalarni va endigina tadqiqotchilik ishiga kirishgan ilmiy xodimlarni chalg‘itishga olib 
keladi. Shu tufayli ham yangi darslikda 
sheva, dialekt, lahja
tushunchalarining iyerarxi
-
yaga asoslangan aniq definitsiyasi berildi va butun asarda shu tamoyil saqlandi.
demak, darslikda dialektologik ta’lim uchun zarur bо‘lgan tushunchalar aniq va 
didaktik talablarga javob beradigan material bilan ta’minlanishi muhim ahamiyat kasb 
etadi. Shu bilan birga, darslikka yangi о‘zbek transkripsiyasi, shevalar bо‘yicha olib 
borilgan tadqiqotlar natijalari, ayniqsa, areal lingvistika masalalari kiritilganki, ularning 
ta’lim mazmunidagi о‘rni muhim ahamiyatga ega.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Ashirboyev S. O‘zbek dialektologiyasi. – T.: Navro‘z, 2016.
2. Yo‘ldoshev I., Muhamedova S., Sharipova O‘., Majidova R., To‘xtamatov H. 
Tilshunoslik asoslari (elektron darslik), “Jahon tillari tasnifi” bo‘limi.
3. Rajabov N. O‘zbek shevashunosligi. – T.: O‘qituvchi, 1996. – 21-27-b.
4. Reshetov V. V. O‘zbek dialektologiyasidan programma. – T., 1966. 
5. Reshetov V. V. O‘zbek shevalarining klassifikatsiyasi // O‘zbek tili va adabiyoti. 
– T., 1966. 
6. Reshetov V. V., Shoabdurahmonov Sh. Sh. O‘zbek dialektologiyasi. – T.: O‘rta 
va oliy maktab, 1962. – 43-62-b.
7. To‘ychiboyev B., Hasanov B. O‘zbek dialektologiyasi. – T.: Abdulla Qodiriy no-
midagi xalq merosi nashriyoti, 2004. – 4-6-b.
8. O‘zbek dialektologiyasi (o‘quv dasturi), 2011-yil 17-noyabrda BD 5111200-3/09 
– raqami bilan ro‘yxatga olingan.
9. Xasanboyev J., Sariboyev H., Hasanboyeva O‘., Usmonboyeva M. Pedagogi-
ka. – T.: Fan, 2006. – 178-185-b.
10. Ахманова О. С. Словарь лингвистических терминов. – М.: Советская 
энциклопедия, 1966. – С. 131, 253.
11. Беспалько В. П. Учебник. Теория создания и применение. – М.: Народное 
образование, 2006. – С. 3.
12. Бромлей С. В., Булатов Л. Н. и др. Русская диалектология. – М.: 
Просвещение, 1989. – C. 200, 204.
18
To‘ychiboyev B., Hasanov B. Ko‘rsatilgan asar.
–
6-b.

---

61