Xalqaro menejment

Kollej bitiruvchilarining tanlovi. 
Xalqaro kompaniyalar xorijiy korxonalar 
joylashgan mamlakatda qobiliyatli odamlarni tanlash maqsadida AQSh va boshqa 
mamlakatlar universitetlarining bitiruvchilari bilan tanishib chiqadilar. Lekin bunday 
yondashuv o’z kamchiliklariga ega, chunki bunday korxonalarda yetarli ish 
malakasiga ega kadrlar yetishmaydi. Yosh xodimlarning malakasi oshgan sari ularni 
yuqori lavozimlarga qo’yishadi. Bu holat korxonalarning ekspatriantlarga bo’lgan 
ehtiyojini kamaytiradi. Ushbu kompaniyalar o’z yurtdoshlarini kerakli texnik 
malakaga ega bo’lmaguncha AQShda joylashgan korxonalariga ishga yollaydilar.
Bir qancha kompaniyalar kadrlarni hisobga olish tizimini markazlashtiradilar, 
bu tizim ham mahalliy, ham chet eldagi kadrlarni o’z ichiga oladi. Ular haqida 
nafaqat texnik va demografik ma’lumotlar, balki chet tillarni bilish qobiliyati, chet 
elda ishlashga tayyorligi va moslashish qobiliyati bo’yicha testlarning natijalari 
mavjud.
Moslashuvchanlik qobiliyatini baholash. 
Kompaniyalar xodimlarning 
moslashuvchanlik qobiliyatiga qaraganda texnik qobiliyatlariga ko’proq e’tibor 
beradilar. Uzoq muddatli xorijiy xizmat safarlari bo’yicha moslashuvchanlik 
qobiliyatini baholashga ahamiyatni kuchaytirish zarur. Masalan, mamlakat ichida 
lavozimlarining o’zgarishi oqibatida ko’chishlarga yaxshi moslashgan yoki xalqaro 
tashkilotlarda ish malakasiga ega bo’lgan xodimlar xorijdagi ish sharoitlariga ham 

---

98 
yaxshi moslashadilar. Bundan tashqari ayrim kompaniyalar har xil test usullaridan 
biri bo’lgan “Boshlang’ich identifikatsiya dasturi”dan foydalanish orqali u yoki bu 
shaxsning ma’lum bir sharoitga moslashish qobiliyatini baholaydi. Bir nechta boshqa 
testlar yordamida odamning o’z xulq-atvorini o’zgartirishga tayyorligini ko’rsatuvchi 
shaxsiy xususiyatlari baholanadi. Bunday testlarga «Minnesota ko’pmartalik shaxsni 
baholash», «xarakter qirralarini Juilford-Simmerman bo’yicha aniqlash” va “Ell-Port-
Vernon qimmatliklarni aniqlash tizimi”ni misol sifatida keltirish mumkin. Juda kam 
kompaniyalar xizmat safariga ketayotgan xodimlarning turmush o’rtoqlari bilan 
testlar va suhbatlar o’tkazadilar. Chunki xizmat safariga ketayotgan xodimga nisbatan 
uning oila a’zolari uchun yangi sharoitlarga va muhitga moslashishi qiyin kechadi. 
Xodimning boshqa davlatga ishga yuborilishi lavozim ko’tarilishidir, lekin uning 
ayoli uchun u yerda mehnat faoliyatini yangidan boshlashi kerak bo’ladi. O’z 
dugonalari va oila a’zolaridan ajralish ayoli uchun yolg’izlikni olib keladi. Ayrim 
kompaniyalar chet elda mehnat faoliyatini yuritish uchun xodimlarni tanlash va 
tayyorlashning murakkab tartibidan foydalanadilar. Bu jihatlarning tahlili tanlash 
tartibining murakkabligi va moslashuvchanlik o’rtasidagi ijobiy bog’liqlikni 
ko’rsatadi.