Uo‘K: 4(100) (075) kbk: 63. (0) R-17 Rajabov, Ravshan Jahon tarixi

4. Lidiya. Poytaxti Sard bo‘lgan Lidiya podsholigi taxminlar-

ga ko‘ra, mil.avv. XII asrda Anatoliyada (hozirgi Turkiya hudu-

di) egey-bolqon bosqinlaridan so‘ng, xett koloniyalari mahal-

liy luviya qabilasi bo‘lgan meonlar tomonidan tashkil etilgan. 

---

129

Mil.avv. VIII asrda Lidiya Frigiyaga bo‘ysundi. Keyin esa Lidiya 

mustaqillikka erishdi. Mil.avv. 685-yillar atrofida taxtni podsho 

navkari Gig (Gug ) egallab olib, yangi Mermnad sulolasiga asos 

soldi. Bu sulola davrida Lidiya buyuk davlat mavqeini oldi. Mil.

avv. 675-yildan Lidiya to‘la mustaqil bo‘ldi. Biroz vaqt o‘tmay, 

Lidiyaga kimmeriylar bostirib kirdi. Lidiya podshosi Gig Osu-

riyaga yordam so‘rab murojaat qildi va Ashshurbanipal (mil. 

avv. 667-yil) hokimiyatini rasman tan oldi. Osuriya bilan ittifoq 

bo‘lib, kimmeriylar hujumi qaytarildi. Mil.avv. 654-yil Lidiya zaif-

lashgan Osuriya tarkibidan chiqib, Misr bilan ittifoq tuzdi. Mil.

avv. 644-yilda kimmeriylar Sardni bosib oldilar. Gig o‘ldirildi,  

uning  vorisi  yana  Ossuriyaga  tobe  bo‘ldi.  Kimmeriylar  skiflar 

tomonidan tor-mor qilindi (mil.avv. 643-yil). Skif-Osuriya uru-

shi (mil.avv. 630-yillar oxiri ) Lidiyani mustaqil bo‘lishiga im-

kon yaratdi. Lidiya podsholar Aliat va uning vorisi Krez (mil.

avv. 561–547-yillar) davrida Kichik Osiyodagi Paflagoniya, Vifi-

niya viloyatlari bo‘ysundirildi. Lidiya, Galis daryosidan g‘arb-

dagi Likiyadan tashqari butun Kichik Osiyoni bo‘ysundirdi. 

Lidiya iqtisodiyotida savdo-hunarmandchilik yetakchi o‘rin tut-

gan. Kichik Osiyoning qo‘shni hududlar bilan savdosida Lidiya  

yetakchi o‘rin tutgan. Lidiya hokimlari savdo-hunarmand-

chilikka homiylik qilganlar. Poytaxt Sard shahri Kichik Osiyoda 

savdo, madaniyat o‘chog‘i bo‘lgan.

Lidiya iqtisodiyotida savdo-hunarmandchilik yetakchi o‘rin 

tutgan. Kichik Osiyoning qo‘shni hududlar bilan savdosida 

Lidiya yetakchi o‘rin tutgan. Lidiya hokimlari savdo-hunar-

mandchilikka homiylik qilganlar. Poytaxt Sard shahri Kichik 

Osiyoda savdo, madaniyat o‘chog‘i bo‘lgan. Lidiya dunyoda bi-

rinchi bo‘lib, oltin va kumushning tabiiy qo‘shilmasi – elektron 

(mil.avv. VII asr) tangani zarb qildi. Oltin tanga VI asrda zarb 

qilindi. Krez davrida savdo-hunarmandchilik gullab-yashnadi. 

Partol daryosining o‘ng qirg‘og‘ida joylashgan Lidiyaning poy-

taxti Sard shahri yirik savdo-hunarmandchilik markazi edi. U 

jun matolar ishlab chiqarishga ixtisoslashgan. Ammo mil.avv. 

547-yilda Krez Sard shahri yonida Kayxusrav boshchiligidagi 

fors qo‘shinlari tomonidan tor-mor qilindi va Lidiya fors davlati 

tarkibiga kirdi. 

Lidiya arxaik harbiy davlat edi. Podsho otliq qo‘riqchi va 

muntazam qo‘shinga tayanib, davlatni boshqargan. Podsho ol-

dida zodagonlar kengashi va xalq yig‘ini bor edi. Lidiya tarixga

 

musiqa san’ati rivojlangan mamlakat sifatida kirdi.

---

130