167
5
5
.
.
6
6
.
.
А
А
К
К
Т
Т
Б
Б
О
О
З
З
О
О
Р
Р
И
И
Д
Д
А
А
И
И
Қ
Қ
Т
Т
И
И
С
С
О
О
Д
Д
И
И
Й
Й
С
С
А
А
М
М
А
А
Р
Р
А
А
Д
Д
О
О
Р
Р
Л
Л
И
И
К
К
Н
Н
И
И
Ҳ
Ҳ
И
И
С
С
О
О
Б
Б
Л
Л
А
А
Ш
Ш
У
У
С
С
У
У
Л
Л
Л
Л
А
А
Р
Р
И
И
.
.
5.6.1. АКТ бозорининг асосий кўрсаткичлари
Ахборот-коммуникациялар бозори товарларидан фойдаланиш ва ахборот
фаолиятининг мажмуавий самарадорлиги энг асосий кўрсаткичлардан бири
бўлиб ҳисобланади:
Э
и
= Э
иб
+ Э
ид
(13)
Э
и
–
ахборот самарадорлилиги;
Э
иб
– ахборот-коммуникациялар бозори
товарларидан фойдаланиш самарадорлиги;
Э
ид
–
ахборот фаолияти сама-
радорлиги.
Ахборот-коммуникациялар бозори товарларидан фойдаланиш бир неча
соҳалар бўйича амалга оширилаётган бўлса, у ҳолда асосий вариант ҳар бир
соҳа бўйича ҳисобланади. Ушбу бозор товарларидан
t
–
йилда фойдаланиш-
нинг ҳаражатларини тежашни башоратлаш қуйидаги формула асосида амалга
оширилади:
n l m
Э
t
= ZТ
б
+ Z
дi
+ Z
nj
– Z
оk
– Z
н
(14)
i=1 j=1 k=1
бу ерда:
ZТ
б
–
t
-йилда асосий технологиялардан фойдаланиш ҳаражатлари
миқдори;
Z
дi
– ахборот маҳсулотларини қайта ишлашнинг асосий технология-
ларидан фойдаланган ҳолда қўшимча тадбирларни амалга ошириш учун сарф-
ланган ҳаражатлар миқдори;
Z
nj
– келтирилган норматив ҳаражатлар, янги
технологиялар ишламай қолган ҳолда
t
-йилда
j
-турдаги ижтимоий-иқтисодий
натижалар билан таъминланиб янги технологияларни қўллаш
натижасида
олинган қўшимча натижалар билан солиштириш;
Z
оk
– келтирилган норматив
ҳаражатлар асосида ҳисобланиб, ушбу технологияларни қўллаш натижасида
вужудга келадиган
k
-турдаги ижтимоий ва иқтисодий салбий натижаларни
қоплашни
таъминлайди;
Z
н
–
t
-йилда ахборот маҳсулотларини қайта ишлаш
бўйича янги технологияларини қўллаш натижасида келтирилган ҳаражатлар.
Ахборот-коммуникациялар бозори товарларидан фойдаланиш орқали
келтирилган ҳаражатлар қуйидагича аниқланади:
Z
t
= С
t
+ Е
нt
* К
t
(15)
бу ерда:
Z
t
–
t
-йилда келтирилган ҳаражатлар миқдори;
С
t
–
t
-йилдаги
жорий ҳаражатлар миқдори;
К
t
–
t
-йилда фойдаланадиган ресурслар;
Е
нt
–
t
-
йилда ахборот-коммуникациялар бозори
товарларидан фойдаланиш
самарадорлигининг
меъёрий
коэффициенти.
Ушбу
техника
ва
технологияларининг маънавий эскириш муддати 3-5 йилни ташкил қилади.
Юқорида келтирилган формула асосида йиллик ҳаражатларни тежашни
t
-
йил бўйича ҳисоблаш, ахборот-коммуникациялар бозори товарларини қўл-лаш
ҳар бир соҳа бўйича алоҳида ҳисоблаб чиқилади. Соҳалар бўйича ахборот-
168
коммуникациялар бозори товарлардан фойдаланиш йиллик тежамкорлик
йиғиндисини(
Э
t
) қуйидаги формула асосида аниқлаш керак:
l
Э
t
= Э
k
(16)
k=1
бу ерда:
Э
k
– ахборот-коммуникациялар технологияларини
t-
йил
k-
соҳада қўл-
лашнинг йиллик самарадорлиги миқдори. Ахборот-коммуникациялар бозори
товарларидан фойдаланишнинг ҳар бир соҳа ва барча йиллар бўйича олинган
самарадорлик йиғиндиси қуйидагича:
T
Э = Э
t
/ (1 + Е
н
)
t
(17)
t=1
бу ерда:
Т
– ҳисобланадиган давр катталиги шундай қилиб олиниши керакки,
унда башоратланаётган барча давр учун меъёрий ижтимоий-иқтисодий натижа
олиниши керак;
Э
t
–
t
-йил учун ахборот-коммуникациялар
бозори товар-
ларини қўллаш натижасида олинадиган йиллик самарадорлик;
Е
н
– ахборот-
коммуникациялар бозори товарларидан фойдаланишнинг самарадорлик
меъёрий коэффициенти.
Do'stlaringiz bilan baham: