Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

5.6.3. Меҳнатни автоматлаштирилганлик коэффициенти, 
меҳнат унумдорлигини ўсиши ва бошқа параметрлашни 
аниқлаш 
8. Меҳнатнинг автоматлаштирилганлик коэффициенти(
К
т
):
 К
т
= Р
м 
/ (Р
м 
+ Р
р
)
 
(31) 
бу ерда:
Р
м
-ишларнинг автоматлаштириш билан машғул бўлган ишчилар сони; 
Р
р
– қўлда бажарилаётган ишларни бажараётган ишчилар сони, киши. 
9. Ахборот-коммуникациялар технологияларини тадбиқ қилиш 
натижасида меҳнат унумдорлигининг ўсиши: 
Э
р 
= (Р
2
 * У / 100) * N (32) 
бу ерда: 
Р
2
- янги техника ва технологияларнинг битта донасига хизмат кўр-
сатиш билан машғул бўлган ишчилар сони, киши; 
У
– янги техника ва технологияларни тадбиқ қилиш натижасида меҳнат 
унумдорлигининг ўсиши, %; 
N
– бир йил мобайнида тадбиқ қилинган янги техник воситаларнинг миқдори, 
дона. 
10. Истеъмолчининг янги техника ва технологияларни қўллаш 
натижасида оладиган самарадорлиги(
Э
э
). Йиллик умумий иқтисодий 
самарадорликни ҳисоблашда янги техника ва технологияларни қўллаш 
натижасида ишлаб чиқарилаётган маҳсулот таннархининг пасайиши катта 
аҳамият касб этади: 
Э
э 
 = (С
1 
- С
2
) П
2 
* N
 
 
(33) 
бу ерда: 
С
1
ва 
С
2
– янги техника ва технологияларни қўллашгача ҳамда
қўллашдан кейинги бўлган маҳсулотнинг таннархи(1 соат фойдаланиш 
ҳаражатлари, сўм); 
П
2
– янги техника ва технологиялар ёрдамида ишлаб чиқарилаётган 
маҳсу-лотларнинг йиллик ҳажми(ёки янги техника ва технологияларнинг йил 
мобай-нида ишлаш соатлари); 

---

171 
N
– йил мобайнида тадбиқ қилинаётган янги техника ва 
технологияларнинг сони. 
11. Ахборот маҳсулотлари фондидан рационал фойдаланиш даражасини 
ифодаловчи ахборот маҳсулотлари айланиши коэффициенти(
К
ип
): 
К
ип 
= Е
н 
/ Е
ос
 



(34) 
бу ерда: 
Е
н
– кўрилаётган даврдаги(ой, квартал, йил) фойдаланаётган 
ахборот маҳсулотлари ҳажми(хужжатлар сони, жадвал); 
Е
ос
– ушбу даврдаги автоматлаштирилган ахборот тизимларида 
йиғилган ушбу турдаги ахборот маҳсулотларининг ўртача ҳажми. 
12. Ахборот маҳсулотларини тайёрлаш, сақлаш, қидириш ва қайта иш-
лашнинг умумий меҳнатталаблиги(
Т
он
): 
Т
он 
= Т
им i 
* Е
i

(35) 
бу ерда: 
Т
им i 
– 
i
-ахборот маҳсулотларини тайёрлаш, сақлаш, қидириш ва қайта 
ишлашнинг умумий меҳнатталаблиги; 
Е
i 
–
i
-ишчининг меҳнат унумдорлиги. 
13. Корхона бўлимидаги вазифаларни автоматлаштиришнинг иқтисодий 
самарадорлигини ҳисоблаш бир нечта алоҳида бўлган таҳлил ва ҳисоблаш 
босқичларидан иборатдир:
а) биринчи босқич – бошқарув объектидаги масалалар билан яқиндан 
танишиб чиқиш. Масала таркибида айланаётган барча хужжатлар таркиби ва 
миқдорини аниқлаш, уларни қайта ишлаш учун кетадиган вақтни ҳисоблаш. 
Ҳар бир ҳужжат бўйича мумкин бўлган автоматлаштириш даражасини 
аниқлаш ва янги техника ҳамда технологияларни қўллаш натижасида 
ахборотларни қайта ишлаш меҳнатталаблиги пасайишининг умумий йиллик 
ҳажми (