Transport vositalarining elektr jixozlari va elektron tizimlari

Yarim o‟tkazgichli triodlar 
Yarim o‟tkazgichli triodlar yoki tranzistorlar ikkita yarim o‟tkazgichli dioddan 
tuzilgan bo‟lib, diodlar bunda elektron yoki teshikli o‟tkazuvchanlikni yarim 
o‟tkazgich materialining umumiy plastinasida hosil qilinadi. Triod sxematik yarim 
o‟tkazgichdan (odatda germaniy yoki kremniydan) tuzilgan bo‟lib, uning qarama - 
qarshi qirrasiga aralashma suyuqlantirib yopishtirilgan. Ularning o‟tkazuvchanligi 
olingan plastina o‟tkazuvchanligiga qarama-qarshidir. Agar 
n
tipidagi yarim 
o‟tkazgichlar 
p
tipidagi aralashma biriktirilsa, u holda triodlar yoki ancha keng 
tarqalgan 
p - n - p 
tipidagi tranzistorlar hosil bo‟ladi (5.5a - rasm). 
n - p - p
tipidagi 
tranzistorlar kam uchraydi (5.5b - rasm). 

---

48 
5.5-rasm. Yarim o‟tkazgichli triodlar sxemasi. 
Yarim o‟tkazgichning trioddagi plastinasi baza yoki asos 
(V)
deb, 
aralashmadan bir tomchisi emitter 
(E)
(kiruvchi yoki injektsiyalovchi zaryadlar), 
ikkinchi tomchi kollektor 
(S)
(zaryadlarni to‟plovchi) deb nomlangan. Baza 10 - 12 
mkm qalinlikda yasaladi. 
Emitter, kollektor va baza ta‟minlash manbaiga ulangan o‟z chiqishlariga ega. 
p - n - p
tipidagi triod emitter ta‟minlash manbai plyusiga, kollektor esa minusiga 
ulangan, 
n - p - p
tipidagi triod emitteri manba minusiga, kollektor esa plyusga 
ulangan. Natijada ikkita elektron-teshikli o‟tish hosil bo‟lib, ulardan biri, ya‟ni 
emitter bilan baza orasidagi emitterli o‟tish, ikkinchisi, ya‟ni baza bilan kollektor 
orasidagisi kollektorli o‟tish deb ataladi. 
Tranzistorda emitterdan bazaga boruvchi baza toki