N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

Stress 
tushunchasim ng mazmuni mohiyati borasida qator 
ta ’riflar uchraydi.
Y u k sa k h islar
Hissiy jarayonlam ing har xil shakllan normal odam da alohida, yakka holda 
m avjud bo'lm aydi 
Yuzlab va minglab kechirilayotgan em otsiyalar, affektlar,
57

---

kayfiyatlarda aniq yashaydigan umumlashtirilgan hislar 
y u k sa k h islar 
deyiladi 
Yuksak hislar o ‘z tarkibiga birinchi soddaroq k o ‘rinishdagi turli hislarni oladi.
P rak sik h islar 
Inson amaliy hayotining istalgan sohasi maqsadga muvofiq aqliy 
faoliyatiga shaxsning ularga nisbatan muayyan munosabatda b o lis h sohasiga aylanib 
qoladi. Bu binnchi navbatda biror maqsadm anglabgina qolmay, uni e 'tiro f etadigan 
yoki inkor qiladigan maqsadlarga erishish y o 'lla n n i baholaydigan ta ’sir qilish usullan 
va ko'lam larini m a'qullaydigan va m a’qullam aydigan, ularm to 'g 'ri tanlanganhgiga 
shubhalanadigan, nihoyat m uvaffaqiyat voki muvaffaqivatsizlik hissini kechiradigan 
m ehnat faoliyatida kuzatiladi.
A h loq iy h islar 
odam ning boshqa kishilarga, jam oa va o'zm ing ijtimoiy 
burchlariga bo ‘lgan m unosabatlanda ifodalanadi. Inson bu hislarni kechirar ekan, 
m a’lum ahloqqa, ya'ni ijtimoiy ahloq-qoidalari va norm alan m ajm uiga asoslanib, 
boshqa kishilarning xatti-harakatlanga yoki ruhiy hususiyatlariga ham da o'zining 
xatti-harakatlanga baho beradi.
E stetik h islar 
ham yuksak ahloqiy hislardan hisoblanadi. 
E stetik his 
deganda biz 
go'zallikni idrok qilish, go'zailikdan zavqlanish va go ‘zallik yaratishga intilishm 
tushunamiz. Estetik hissiyot ham m a odam larga xos b o ‘lgan hissiyotdir. 
In tellek tu al
h issiy o tla r 
ham o ‘z mohiyati jihatidan ahloqiy hissiyotlarga yaqin b o ‘lgan 
hissiyotlardir.