O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti

2-§.Ravishlarning ma’no jihatdan turlari. 
Ravishlar ma’no jihatdan quyidagi 
turlarga bo’lihadi:holat ravishi, payt ravishi, maqsad ravishi, miqdor-daraja ravishi. 
Holat ravishi
harakat-holatning qaytarzda yuz berishi, qanday usul bilan bajarilishi 
kabi ma’nolarni bildiradi: 
bexosdan, tez(da), qo‘qisdan, sekin, astoydil, bekorga, piyoda, 
ketma-ket, arang, darhol, zimdan, bazur,qiyg‘os, zo‘rg‘a, birdan, boshqacha 
kabilar. Holat 
ravish-lari gapda asosan vaziyat holi vazifasida keladi: 
Zulfiya tabiat, turmush sinoviga 
mardonavor bardosh berdi. 
Shuningdek, holat ravishi otga boqlanib, aniqlovchi, kesim 
vazifasida kelishi ham mumkin: 
Jamiyat uchun yangicha ilm kerak. Auditoriya jimjit, 
hamma unga qarar edi. (P.Q) 
Payt ravishi
ish-harakatning bajarilish paytini (vaqtini) bildiradi: 
bugun, erta(ga), 
kecha, endigina, kecha-kunduz, avval, hozir, doim, erta-indin, oldin, so‘ng, hali, hamon, 

---

120 
dastlab, kunduzi, qishin-yozin, kuni bilan 
kabilar. Payt ravishlari gapda asosan payt holi 
vazifasida keladi: 
Dadasi va ayasi unga kechasi matal aytib berishar edi. (Sh. Sa’dulla.) 
O‘rin ravishi
harakat-holatning bajarilish, yo‘nalish, chiqish o‘rnini bildiradi: 
oldinda, olisda, yaqinda, yuqoriga, pastga, olisdan, yaqindan, unda-bunda, allaqayerda, 
allaqayerga, quyida 
kabilar. O‘rin ravishlari gapda o‘rin holi, ba’zan kesim vazifasida 
keladi: 
Bunda bulbul kitob o‘qiydi (H.O). Obodonchilik sohasidagi katta ishlar oldinda. 
(O.)
Maqsad ravishi
harakatning bajarilish maqsadini, nima uchun bajarilnshini bildiradi: 
atay, ataylab, atayin, qastdan, jo‘rttaga, azza-bazza kabilar. 
Maqsad ravishi gapda maqsad 
holi vazifasida keladi: 
Nachora, buni jurttaga qiluvdik. (M.Ism.)
Xarakatning bajarilish maqsadi 
uchun, deb 
yordamchi so‘zlari va -gani affiksli 
ravishdosh yordamida aniq ifodalanadi (
o‘qish uchun kelgan, yordamlashay deb keldim, 
o‘qigani keldi). 
Shu sababli o‘zbek tilida maqsad ifodalovchi ravishlar kamdir.