D. Q. Usmanova raqamli iqtisodiyot

---

1 
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
 
SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI 
 
 
 
 
 
G‘.M. PORSAEV, B.SH. SAFAROV,
D.Q. USMANOVA
 
RAQAMLI IQTISODIYOT
ASOSLARI
 
(Darslik) 
 
 
 
 
 
TOSHKENT – 2020 

---

52 
qurilmalarda uskunalarni ta’mirlash va texnik xizmat ko‘rsatish 
ko‘rsatmalarini namoyish qilishda. Bunday tizimlar endigina 
rivojlana boshladi, ammo kelajakda ular xodimlarga zamonaviy 
ma’lumotlarni taqdim etish, real vaqtda qaror qabul qilishda 
yordam berish va turli vazifalarni bajarish uchun keng foydala-
niladi. Masalan, virtual reallik ko‘zoynaklaridan foydalangan 
holda nosoz tizimning bir qismini tekshirish vaqtida darhol tuza-
tush ko‘rsatmasni olish mumkin bo‘ladi. 
 
1.4.3. Sanoat 4.0 inqilobi. Intellektual korxona modeli. Yangi 
biznes modellar. 
Insoniyat 
tarixida 
to‘rtta 
sanoat 
inqiloblari 
sodir 
bo‘ldi (1.4.1-jadval). Har bir inqilob o‘sha davrning innovatsion 
texnologiyalarini ixtiro qilish va uni inson faoliyatiga joriy etish 
bilan bog‘liq . Natijada iqtisodiyotning yangi tarmoqlari paydo 
bo‘lib, davlatning iqtisodiy ahvoli yahshilandi. 
 
1.4.1-jadval
Sanoat inqiloblari va ularning natijalari 
Sanoat 
inqilobi
Davr
Yangilik
Natija
Birinchi 
sanoat 
inqilobi 
XVIII asr-ning 
oxiri – XIX asr 
boshlanishi
Suv va 
bug‘dvigatellari, 
dastgohlar, 
mexanik 
qurilmalar, 
transport, 
metallurgiya 
Agrar iqti-
sodiyotdan 
sanoat ishlab 
chiqarishiga 
o‘tish, 
transportni 
rivojlantirish 
Ikkinchi
sanoat 
inqilobi 
XIX asrning ikk
inchi yarmi . -
XX asr boshi 
Elektr energiyasi, 
yuqori sifatli 
po‘lat, neft, 
kimyo sanoati, 
telefon, telegraf 
Oqim ishlab 
chiqarish va 
mehnat 
taqsimoti, el-
ektrlashtirish, 
temir yo‘llar 

---

53 
Uchinchi san
oat inqilobi 
XX oxiri –
XXI 
asr boshida
Raqamlashtirish, 
elektronika, AKT 
va dasturiy 
ta’minotni 
rivojlanishi 
( dasturiy 
ta’minot ) 
Avtomatlash-
tirish 
va roboto-
texnika 
To‘rtinchi sa
noat inqilobi 
"Sanoat 4.0" 
atamasi 2011- 
yilda joriy 
etilgan 
Global sanoat tar-
moqlari, 
Buyumlar In-
terneti, 3 D printe
r-lar, 
biotexnologiyalar
, neyrotarmoqlar, 
sun’iy intellect 
Taqsimlangan 
ishlab 
chiqarish, tar-
moqqa ja-
moaviy
kirish, ishlab 
chiqaruvchilar
ning 
iste’molchi 
bilan 
to‘g‘ridan-
to‘g‘ri 
bog‘lanishi 
 
Birinchi sanoat inqilobi 
(XVIII asr oxiri – XIX asr boshlari) 
bug‘ energiyasi, mexanik qurilmalar ixtiro qilinishi va metallurgi-
yaning rivojlanishi tufayli qishloq xo‘jaligidan sanoat ishlab 
chiqarishga o‘tish bilan bog‘liq edi. 
Ikkinchi inqilob 
20-asrning boshlarida elektr energiyasining 
paydo bo‘lishi, ishlab chiqarish va mehnat taqsimoti bilan sodir 
bo‘ldi (Genri Ford avtomobillarini yig‘ish liniyasi). 
Uchinchi sanoat inqilobi 
(1970-yildan beri) – Ishlab 
chiqarish jarayonlarini jadal avtomatlashtirish va robotlashtirishni 
ta’minlovchi elektron va axborot tizimlarini ishlab chiqarishda 
foydalanish. 
To‘rtinchi sanoat inqilobi 
(bu atama 2011-yilda Germaniya 
tashabbusi - Sanoat 4.0 doirasida kiritilgan).