Avtomobil indd

Metanol (metil spirt)
 
– neft yonilg‘ilari o‘rniga ishlatilishi 
mum kin bo‘lgan yonilg‘i. U past sifatli toshko‘mir va 
yog‘ochdan kam mablag‘ sarflab ko‘plab miqdorda olinishi 
mumkin. Yuqori antidetonatsion xossalarga ega va uchqun 
bilan yondiriladigan IYODlari uchun ko‘proq mos keladi. 
Bunda siqish darajasini katta dia pozonda o‘zgartirish mumkin, 
binobarin, issiqlikdan foydala nish samaradorligini oshirish 
imkoni vujudga keladi. Lekin u zaharli moddadir. Hoziri 
kunda metanol neftdan olinadigan yonilg‘ilarga qo‘shimcha 
sifatida (10–20 foiz) qo‘llaniladi, bu, o‘z navbatida, IYOD 
konstruksiyasini va rostlashlarini deyarli o‘zgartirmagan holda 
benzin sarfini kamaytiradi. 4.5-jadvalda ko‘mirdan olingan 
benzinning asosiy xossalari keltirilgan. 
4.5-jadval
Ko‘mirdan olingan benzinning asosiy xossalari
Ko‘rsatkichlar nomi
Ko‘rsatkichlar
Tarkibi: 
butan .......................................................................................
6
reformat ..................................................................................
30
alkilat ......................................................................................
20
ligroin .....................................................................................
44
15,5°C dagi zichligi, kg/l ........................................................
0,775
Smola miqdori ASTM buyicha, g/ml .....................................
–
Brom soni ...............................................................................
14
Fraksiya tarkibi, °C:
Qaynashning boshlanishi harorati ..........................................
32,2
10 foiz bug‘lanish harorati ......................................................
65,6
50 foiz bug‘lanish harorati ......................................................
127,8
90 foiz bug‘lanish harorati .....................................................
183,9
Qaynashning oxiridagi harorat
215,0
Oktan soni:
tadqiqot usulida:
toza yonilg‘i ............................................................................
95,6
0,5 ml TEQ/kg antidetonator qo‘shilganida ...........................
98,5
3,0 ml TEQ/kg antidetonator qo‘shilganida ...........................
102,6
motor usulida:
toza yonilg‘i ............................................................................
86,2
0,5 ml TEQ/kg antidetonator qo‘shilganida ...........................
89,0
3,0 ml TEQ/kg antidetonator qo‘shilganida ...........................
93,2
Ko‘mirdan olingan benzinda avtomobil harakatlanganida 
ishlatilgan gazlar tarkibidagi zaharli moddalar miqdori nisbatan 
yuqori bo‘lishi mumkin, ya’ni: