O„quv qo„llanmada suv xo„jaligi boshqaruvini yanada takomillashtirish

6.7.Sug„orish texnika va texnologiyalarini qishloq xo„jaligi ekinlarining 
hosildorligiga ta‟siri. 
6.7.1. Sug„orish texnika va texnologiyalarini g„o„zaning hosildorligiga ta‟sirini 
aniqlash. 
Hosilni yig„ish va hisoblash har qanday dala va dala-laborotoriya 
tajribasining yakunlovchi pog„onasidir. Nihoyatda mas‟ulyatli hisoblangan bu 
davrda tajriba ijrochisining e‟tibori dalani hosil yig„im-terimiga o„z vaqtida va 
puxta tayyorlashga qaratilishi lozim. 
Terim qo„lda, mashinada, shuningdek, ham qo„lda ham mashinada 
o„tkaziladi. Unutmaslik kerakki, bu tadbir har yili bir xil usulda amalga oshirilgani 
ma‟qul. 

---

136 
Yig„im-terimga aloqador barcha tayyorgarlik ishlari mavsum boshlanishidan 
bir necha kun avval tugatilishi, hisobli o„simliklar paxtasi bir-ikki kun oldin terib 
olinishi zarur. 
Tajriba dalasini paxta terimiga tayyorlash 
variantlar o„lchamini tekshirish 
va yo„qolgan qoziqlarni tiklashdan boshlanadi. So„ngra hisobli va himoya 
egatlarini ajratishga kirishiladi. 
Buning uchun tajriba dalasining yuqori qismidn 2-5m tashlab ikki chekka va 
o„rtasiga nishon belgisi qo„yiladi-da, to„g„ri chiziq hosil qilinadi, keyin qanop 
tortiladi. 
Hosil bo„lgan chiziq bo„ylab o„simliklarning tepa tomondagilarini biroz 
yotqizib yo„lakcha hosil qilinadi. Xuddi shunday yo„lakcha tajriba dalasining 
pastki qismida ham ochiladi. Agar variantlar 2 va undan ko„p yarusda joylashgan 
bo„lsa, ish ularning har birida bajariladi. 
Keyin har bir variantdagi hisobli va himoya egatlari ajratilib, hisobli 
egatlarning birinchi qatoridagi birnchi qatoridagi birinchi o„simlikka va oxirgi 
qatordagi oxirgi o„simlikka yorliq (etiketka) osiladi.xuddi shunday yorliqlar 
variantning pastki qismidagi o„simliklarga ham osiladi Paxta hosili maydonchalar 
bo„yicha terilishi uslubiy jihatdan noto„g„ri, butun variant bo„yicha terib olinishi 
kerak. (22.1. va 22.2chizmalar). 
Hosilni qo‘lda terish. 
Umumiy terimdan avval hisobli o„simliklardan paxta 
terilib, bitta ko„sakdagi vazni aniqlanadi. Bunda terilgan paxta xaltachaga 
o„simlikdagi yorliq bilan qo„shib solinadi yoki yorliqdagi ma‟lumotlar xaltacha 
ustiga yoziladi. Unda tajribaning nomi, variantning tartib raqami, takrorlanish 
ko„saklar soni, terim sanasi, paxta vazni, tajriba ijrochisi yoki laborant familiyasi 
ko„rsatilishi lozim. Har bir variantda 50, 100 ta ko„sakdagi paxta terilib, vazni 
aniqlanishi kerak. 
Hisobli o„simliklarda paxta terib olingach, variant bo„yicha terimga 
kirishiladi. Har variantga bitta yoki ikkita terimchi qo„yilib, ularga himoya 
qatorlari qaysi ekanligi ko„rsatiladi. Terimchilarning familiyalari va varianti hisob 
jurnaliga yozib qo„yiladi. 

---

137 
Terilgan paxta yaxshi sozlangan tarozida tortib olinadi va vazni oldindan 
tayyorlangan daftarga (9-shakl) yozib boriladi. Bu daftar betlari sahifalanib, tajriba 
rahbari tomonidan tasdiqlanadi. 
Terimchilarni terimga boshqacha usulda ham qo„yish mumkin. Buning 
uchun terimchilardan har biriga familiyasi, variant raqami takrorlanishi yozilgan 
qog„oz beriladi terimchi bu qog„zni tarozibonga topshiradi. 
Terilgan paxta hosili qayd etiladigan daftar 
Terim
Var. 
Qaytariqlar 
raqami 
Variant 
hisobli 
maydoni, 
m
2
Terimchining 
familiyasi, 
ismi 
Qopning 
og„irligi 
(tara), g 
Qopdagi 
paxta 
vazni, kg 
(burutto) 
Paxtaning 
vazni, 
qopsiz, kg 
(netto) 
I 
1 
1 
1000 
E.Obidov 
600 
25,0 
25,0 
2 
1 
1000 
F.Basov 
600 
30,0 
29,4 
3 
1 
1000 
O.Musaeva 
600 
28,1 
27,5 
4 
1 
1000 
T. Tolipova 
600 
25,0 
24,5