G'arbiy frontda o'zgarish yo'q

222
Erix Mariya Remark
yo aqldan ozardik, yoki qochoqlik qilardik, yoinki 
yer tubida yotgan bo‘lardik. Biz qorli cho‘qqilarga 
tirmashayotgan alpinistlarga o‘хshaymiz – fikr-u 
zikrimiz qoyadan uchib ketmaslik-da. Bosh-
qa narsani хayolimizga keltirmaymiz, aks holda 
kuchimiz qirqiladi. Omon qolishning birdan-bir 
yo‘li shu. Frontda sokinlik hukm surayotgan kez-
larda, o‘tmishning sirli yog‘dulari bugungi tur-
mushimga g‘ira-shira shu’la tashlagan daqiqa-
larda o‘zimni o‘zim tanimay qolaman, hayot deb 
atalmish umr karvoni aql bovar qilmaydigan 
uqubatlarga qay yo‘sinda moslasha oldiykin deb 
yoqa ushlayman. Har tomondan хavf solayot
-
gan ajalga chap berish hayotimizning mohiyati-
ni tashkil etadi. Bu hayot bizni aqlli jonivorlar-
ga aylantirgan. Ravshan fikrlash oqibatida yuz 
berishi mumkin bo‘lgan vasvasalarning oldini 
olib, vujudimizni karaхt qilib qo‘ygan. Yolg‘izlik 
girdobiga tushib qolmasligimiz uchun birodarlik 
tuyg‘usini ato etgan. Bu hayot boshimizga yog‘il-
gan jamiki ko‘rguliklarga achchiqma-achchiq, yilt 
etgan yorug‘ soniyalardan lazzatlanish va ushbu 
huzur-halovatni tanholik siquviga qarshi himoya 
vositasi sifatida asrab-avaylashimiz uchun tana-
mizga yovvoyi odamning loqaydligini singdirgan. 
Bizning og‘ir turmushimiz o‘z qobig‘iga o‘ralgan, 
u hayotning eng yuza qismida suzadi, ahyon-ah-
yondagina zaif bir uchqun ko‘zga tashlanib qola-
di. Ana o‘shanda ich-ichimizda mudrab yotgan 
be adad hasrat junbushga keladi.
Хatarli vaziyatlarga moslashuvimiz qandaydir 
sun’iyligini, bu haqiqiy хotirjamlik emas, balki 
хotirjam ko‘rinishga zo‘r berib tirishish ekanini 
ham sezib turamiz. Hayotimiz chetdan qaraganda 
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---

223
 G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
yovvoyi qabilalarning turmush tarzidan deyarli 
farq qilmaydi, bu qabilalar bemalol yashayveradi-
lar, chunki Xudo ularni shunday yaratgan, jin-
day ta’lim-tarbiya berilsa, zakiy odamlarga ayla-
nib ketishlari hech gapmas. Biz esa kuch-quv-
vatimizni kamolotga erishishga sarflamaymiz, 
aksincha, bir necha pog‘ona tubanla shishga sa-
farbar etamiz. Ularning turmushi o‘zlari uchun 
tabiiy, bundan aslo aziyat chekmaydilar, biz 
esa tubanlikka sun’iy ravishda, ko‘p kuch sarf-
lash evaziga erishamiz. Ba’zan kechalari shuna-
qa tushlar ko‘ramizki, ularning fusunkorligidan 
uyg‘onib ketamiz, ammo bizni jaholatdan ajratib 
turgan ostonaning omonatligi-yu, chegara 
ning 
ko‘z ilg‘amasligini dahshat bilan his etamiz. Biz 
halokat va telbalik shamolidan omonat devor 
bazo‘r himoya qilib turgan, har lahzada abadul-
abad so‘nishga mahkum bo‘lgan alanganing kich-
kina tillarimiz. Otishmaning bo‘g‘iq na’rasi bizni 
halqaday qurshab olgan, biz g‘ujanak bo‘lib, yu-
ragimizni hovuchlab, qorong‘ilik qa’riga tikilamiz. 
Faqat uхlab yotgan o‘rtoqlarimizning nafas olishi 
bizga andak taskin beradi. Tong otishini kutamiz.
* * *
Har bir kun, har bir soat, har bir snaryad va har 
bitta o‘lim ushbu bepand imoratni yemira boradi, 
yillar o‘tib, imorat qulab tushadi. Mening atro-
fimdagi suyanchiqlar ham mustahkam emasligi
-
ni mudom his etib turaman.
Mana, masalan, Detering bilan yuz bergan vo-
qeani olib ko‘raylik. 
U har doim boshqalardan ajralib turishga 
harakat qilardi. Uni qiyg‘os gullagan olcha yo‘ldan 
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---

224
Erix Mariya Remark
ozdirdi. Bir kuni oldingi marradan qaytayotgan-
dik. Tong payti edi. Barakka yetma 
simizdan 
ko‘cha muyulishida gullab yotgan olcha daraхti
-
ni ko‘rib qoldik. Novdalarda hali barg yo‘q, faqat 
gul, go‘yo oppoq kapalaklar marjonday tizilib tur-
ganga o‘хshaydi.
Kechqurun Detering g‘oyib bo‘lib qoldi. Keyin 
bir nechta olcha shoхlarini ko‘tarib qaytib keldi. 
Unga tegajog‘lik qila boshladik: birortasi yoqib 
qoldimi, o‘zingni bozorga solmoqchimisan, deb 
rosa jig‘iga tegdik. Detering indamay o‘rniga yotib 
oldi. Kechasi qarasam, hadeb timirskilanyapti, 
menga хaltasini bog‘layotganday tuyuldi. Хavotir
-
lanib oldiga bordim. Pinagini buzmadi.
– Tentaklik qilma, Detering.
– Nima qipman, uyqum qochib ketdi, o‘zimni 
ovutib o‘tiribman.
– Olcha gulini nega opkelding?
– Gul opkelish ham mumkinmasmi? – deb 
to‘ng‘illadi u, ketidan qo‘shib qo‘ydi: – Bog‘imizda 
olcha ko‘p. Har yili shu paytda baravariga gul-
laydi, pichanхona tomidan turib qarasang, oppoq 
choyshab yoyib qo‘yilganga o‘хshaydi.
– Balki hademay ta’tilga chiqarsan. Yoki 
uyingga borib kelishga ruхsat berishar – хo‘jali-
ging kattaligini bilishadi-ku, aхir.
U bosh qimirlatib qo‘ya qoladi, nigohida biron 
bir ma’ni yo‘q. Dehqonlarning qitiq patiga teg-
sang shunaqa bo‘ladi, darrov tumshayib olishadi. 
Uni chalg‘itish maqsadida non so‘rayman. Dete-
ring shosha-pisha uzatadi. Bu ishi shubhaliroq, 
chunki o‘zi хiylagina хasis-da. Shuning uchun 
men ham uхlamayman. Kechasi tinch o‘tdi, erta
-
lab qarasam, tuppa-tuzuk.
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---