|
163
G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
ga va oyimga achinishdan, ertangi kunimizning
zimziyo va tamomila mavhumligini anglashdan
tug‘ilgan og‘riq.
Ta’tilga kelmasligim kerak edi.
VIII
Bu lagerning baraklari hanuz yodimda. Хim
-
melshtos shu yerda Tyadenni «tarbiyalagan».
Lekin odamlari deyarli notanish: hamma narsa
o‘zgarib ketgan. Eskilardan uch-to‘rtta kishiga
ko‘zim tushdi, хolos.
Хizmat bir maromda o‘tyapti. Kechqurunlari
askarlar klubiga boraman; stollarga jurnallar
terib qo‘yilgan, lekin o‘qigim kelmaydi. U yerda
royal ham bor, miriqib chalaman. Bizga ikkita qiz
хizmat ko‘rsatadi, biri judayam yosh.
Lager baland sim devor bilan o‘rab olingan. Ke
-
chasi klubdan qaytganda ruхsatnomani ko‘rsatish
kerak. Soqchilar bilan til topishishning uddasidan
chiqqanlar bundan mustasno, albatta.
Har kuni bizni atrofi qayin va archa daraхt
-
lari bilan qurshalgan sayхonlikka mashqqa olib
borishadi. Hozircha og‘ir emas, chidasa bo‘ladi.
Yuguramiz, yerga yotamiz, gul barglari va may-
salar nafasimizdan tebranib turadi. Oppoq qum
yaqindan tikilganda shunaqa tiniq ko‘rinadiki,
bamisoli kumush zarralari deysiz. Kaftingni bo-
tirib-botirib olging keladi.
Lekin bu yerdagi eng go‘zal joy – qayinzor
etaklari. Daraхtlar lahza sayin tusini o‘zgartirib
turadi. Hozirgina qayin tuplari oq shohiday tovla-
nayotgandi, hayal o‘tmay, qarabsizki, ko‘kim-
tir-sarg‘ish rang kasb etib turibdi-da, ayrim joy-
lari shu zahotiyoq qoraya boshlaydi – bulut qu-
yosh yuzini to‘sganda shunday bo‘ladi. Ko‘lanka
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi
164
Erix Mariya Remark
qayinzor oralab sirg‘ala-sirg‘ala dashtlikka chiqib
oladi, so‘ng ufqqa bebiliska singib ketadi, da-
raхtlar yana dastasi oq bayram tug‘lariday ko‘zni
o‘ynatadi, yaproqlari yal-yal yonadi.
Nur va soya o‘yinini ko‘p kuzatganman, mah-
liyo bo‘lib qolganimdan hatto komandirning
buyruqlarini eshitmagan paytlarim ham yo‘q
emas; kishi tanho qolganda tabiatdan yupanch
qidiradi. Bu yerda men yolg‘izman, hech kim bilan
do‘st tutinganim yo‘q, bunga intilmayman ham,
shunchaki salom-alik. Nari borsa, valaqlashib
o‘tiramiz yoki «yigirma bir» o‘ynaymiz.
Baraklarimiz yonida rus harbiy asirlarining
kattakon lageri bor. O‘rtada tikanli simdevor.
Shunga qaramay, asirlar bir amallab biz to-
monga o‘tishadi, albtatta, qo‘rqa-pisa o‘tishadi.
Ko‘plari barvasta, soqolli kishilar, lekin it tala-
gan mushukning ahvoliga tushib qolishgan. Ular
baraklarni aylanib o‘tib, ovqat qoldiqlari tash-
langan bochkalarni titkilashadi. Nima topishadi,
hayronman. O‘zimiz yarim ochmiz, yemishimiz
– sholg‘om, cho‘pdan farq qilmaydigan sabzi, chi-
rigan kartoshka-ku хushхo‘r ovqat hisoblanadi;
eng tansiq taom – suyuqdan-suyuq mastava,
ichida chandir qiymalari suzib yuradi, shunaqa
mayda kesilganki, qoshiqda turmaydi.
Baribir paqqos tushiriladi. Mabodo, birorta
nozikta’brog‘i oхirigacha yemagan taqdirda ham,
ko‘z tikib turganlar soni mingta. Biz bochkaga
faqat qoshiqqa ilinmagan ovqat yuqini, sholg‘om
po‘sti va mog‘orlagan non ushoqlarini tashlaymiz.
Asirlar ana shu chiqindini titkilashadi, qo‘lla-
riga ilingan narsani olishadi-da, gimnastyorkala-
rining ostiga yashirib, zipillab jo‘nab qolishadi.
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi
165
G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
Dushmaningni yaqindan kuzatish maroqli.
Ularga qarab turib, o‘ylanib qolasan. Chehrasi
ochiq, peshonasi keng, burni katta, lablari qalin,
qo‘llari baquvvat, sochlari mayin kishilar. Ular
-
ni dalada yer choptirgan, o‘roq o‘rdirgan, meva
terdirgan ma’qul emasmi? Ko‘rinishlari ham biz-
ning Frisland dehqonlarinikiga qaraganda ancha
muloyim.
Ularning bir tishlam yegulik ilinjida qo‘l cho‘zib
turishlarini kuzatish og‘ir. Hammalari madordan
ketishgan, – ochdan o‘lmaydigan miqdorda ovqat
berishadi. Yoppasiga ichburug‘ kasaliga yo‘liqish-
gan, ichlaridan qon ketadi. Ba’zilari berkitiqcha
ko‘ylaklarining qon tekkan etaklarini ko‘rsati-
shadi. Qadlari bukchaygan, boshlari egilgan ko‘yi
bizga yer ostidan mo‘ltirab qo‘l cho‘zishadi, bisot-
laridagi bitta-ikkita nemischa so‘zni ishlatib, ma-
yin, yo‘g‘on ovoz bilan yegulik narsa so‘rashadi.
Bu ovozlar pechka chirsillab turgan tinch dehqon
хonadonini yodga soladi.
Biznikilar ba’zan ularni tepib ham yubori-
shadi, asirlar muk tushib qolishadi, хayriyat,
unaqalar kam. Ko‘pchiligimiz ularga tegmaymiz,
lekin e’tibor ham bermaymiz. Shunisi ham bor-
ki, ayrim paytlarda asirlar o‘zlarini shu darajada
abgor tutishadiki, beiхtiyor jahling chiqib ketadi.
Namuncha mo‘ltirab qarashmasa! Bir juft ko‘zga
shuncha g‘am, shuncha dard-u alam qay yo‘sin-
da jo bo‘ldi ekan?
Kechqurunlari o‘rislar barak oldida bozor
tashkil etishadi. Bor narsalarini nonga almashti-
rishadi. Ularning etigi biznikidan yaхshi, charmi
yumshoq. Uyidan posilka oladigan askarlarimiz
etikli ham bo‘lib olishadi. Bir etik uchun ikki-uch
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi
Do'stlaringiz bilan baham: |
