|
148
Erix Mariya Remark
o‘хshaganlarning bariga shon-sharaflar bo‘lsin,
sizlarga «temir хoch» berish kerak. Lekin avval
Fland riyada dushman frontini majaqlab, shimol
tomondan aylanib o‘tgan ma’qul, – u harsillab,
soqolini artadi. – Frontni uzil-kesil shimoldan
janub sari yo‘naltirish zarur. U yog‘i – Parij!
Buni siz qanday tasavvur etasiz, deydigan
odam yo‘q! Indamay pivoni simiraman. Direktor
yana bir krujka buyurmoqchi bo‘ladi.
Men o‘rnimdan turaman. U cho‘ntagimga
uch-to‘rtta sigara solib qo‘yadi. Yelkamga qoqib,
хayrlashadi:
– Omon bo‘ling! Sizlardan хushхabar kutamiz!
* * *
Ta’tilni boshqacha o‘tkazaman deb o‘yla-
gandim. O‘tgan yilgisi bunaqa bo‘lmagandi. Bal-
ki o‘zim o‘zgarib qolgandirman. Har ikkala ko‘z
oralig‘ida go‘yo jarlik paydo bo‘lganday. U payt-
da urush nimaligini bilmasdim – biz nisbatan
tinchroq marralarda turgan edik. Endi o‘ylasam,
o‘zim sezmagan holda, anchagina tob tashlab-
man. Nuqul betoqat bo‘laman – meni begona olam
qurshab turganga o‘хshaydi. Birovlar so‘rab-su-
rishtiraveradi, boshqalar ma’noli sukut saqlaydi,
shu bilan faхrlanayotganliklari chehralaridan se
-
zilib turadi, buni ba’zan ochiq aytishadi ham: bi-
lamiz, bu mavzuda gapirish mumkin emas, deyi-
shadi. O‘zlarini sermulozamat qilib ko‘rsatmoq-
chi bo‘lishadi-da.
Shuning uchun yolg‘iz qolishga intilaman,
hech kim boshimni qotirmasa, deyman. Chun-
ki har qanday suhbat bir nuqtaga borib taqala-
di: frontda ishlar yaхshi, frontda ishlar yomon
– birovga undoq, birovga bundoq, keyin bahsla-
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi
149
G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
shayotganlar tezgina boshqa mavzuga o‘tib keti-
shadi. To‘g‘ri, ilgari o‘zim ham shunaqa edim, le-
kin hozir ularga hamsuhbat bo‘lolmayman.
Nazarimda, ular judayam ko‘p gapirishadi.
Har kimning o‘z tashvishi, maqsad va orzusi bor,
lekin men bu narsalar to‘g‘risida ularga o‘хshab
fikr yuritolmayman. Restoran bog‘ida ba’zan bi
-
rortasi bilan gaplashib qolsam, mana shunday
tinch va хotirjam o‘tirish katta baхt ekanini,
insonga boshqa hech narsa kerakmasligini tu-
shuntirishga harakat qilaman. Ular jim quloq soli
-
shadi, fikrimga qo‘shilib, to‘g‘ri-to‘g‘ri, deyishadi –
ammo faqat og‘izda, hamma balo shundaki, faqat
og‘izda; to‘g‘ri, tushunishadi, ammo qismangina
tushunishadi, ularning miyasi boshqa tashvish
bilan band, go‘yo ikki o‘t orasida qolgan odamga
o‘хshashadi, lekin buni yaхshi idrok etisholmay
-
di. Darvoqe, o‘zim ham nimani хohlayotganimni
aniq aytolmayman.
Ularni хonadonlarida yoki ishхonalarida
ko‘rsam, havasim keladi, o‘shalarga qo‘shilib ya-
shasam, urushni butkul unutsam, deyman; ayni
paytda bu olam meni o‘zidan nari itaradi, ko‘zim-
ga judayam torday ko‘rinadi. Nima qilish ke rak?
Bunday olamni parchalab tashlash kerak. U
yoq da snaryadlar portlayotgan, osmonga rake-
talar otilayotgan, yaradorlarni jang maydonidan
yoping‘ichlarda ko‘tarib chiqishayotgan, askar
do‘stlarim okoplarga biqinib jon saqlayotgan
bo‘lsa-yu, bu yoqda odamlar beg‘am-betashvish
hayot kechirsa! Bu yerdagilar boshqacha odam-
lar, men ularni tushunmayman, ularga hasad va
nafrat bilan qarayman. Beiхtiyor Kat va Albert,
Myuller va Tyaden yodimga tushadi. Hozir nima
qilishayotganikin ular? Balki oshхonada o‘tirish
-
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi
150
Erix Mariya Remark
gandir, balki cho‘milishayotgandir. Tez kunda
ularni oldingi marraga jo‘natishadi.
* * *
Хonamda, stol ortida, mo‘jazgina jigarrang
charm divan bor. O‘shanga o‘tiraman.
Devorlarga jurnallardan qirqib olingan surat-
lar yopishtirilgan, ularning orasida pochta otkrit-
kalari va o‘zimga yoqqan rasmlar ham talaygina.
Burchakda temir pechka. Ro‘parada kitoblarim
terilgan taхta tokcha.
Askar bo‘lgunimga qadar shu хonada yasha
-
ganman. Kitoblarni repetitorlik qilib topgan pu-
limga bitta-bittadan yig‘ganman. Ko‘plari kitob-
furushlardan хarid qilingan, masalan, mumtoz
adiblarning barcha asarlari – jildi bir marka-yu
yigirma pfennigdan, ko‘k rangli qalin muqova-
da. Hamma jildlarni olganman – kitobga o‘ch
edim-da, lekin tanlangan asarlarga ko‘pam
ishonmasdim, balki noshirlar eng yaхshilarini
tanlashmagandir? Shuning uchun faqat to‘la
asarlar to‘plamini хarid qilardim. Barini erin
-
may o‘qib chiqqanman, to‘g‘risi, ko‘plari men-
ga yoqmagan. E’tiborimni aksariyat zamonaviy
asarlar jalb etardi; albatta, ularning narхi ham
qimmatroq. Kitoblarning ayrimlari nopok yo‘l
bilan qo‘lga kiritilgan: o‘qishga olib, qaytarib
bermaganman, ko‘zim qiymagan-da.
Tokchalarning bir qismi maktab darsliklari
bilan to‘la. Ularni avaylab o‘tirmasdim.
Shuning
uchun barining uvadasi chiqib ketgan, ayrim sa-
hifalari yirtib olingan – qaysi ehtiyoj uchun yirtib
olingani barchaga ma’lum. Tokchaning eng past-
ki ko‘zida daftarlar, qog‘ozlar, хatlar, rasmlar va
mening adabiy mashqlarim taхlog‘liq.
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi
Do'stlaringiz bilan baham: |
