Mavzu: bosimni o’lchash usullari va asboblari. Reja

BOSIM O‘LCHASHNING DEFORMATSION (PRUJINALI) ASBOBLARI. 
Prujinali 
asboblarning ishlash prinsipi bosim kuchi ta’sirida turli elastik elementlarning deformatsiyasi 
yoki ularning kuchini o‘lchashga asoslangan. Elastik elementda bosim kuchi ta’sirida vujudga 
keladigan deformatsiya natijasida o‘lchov asbobining strelkasi to‘g‘ri chiziqli yoki burchakli 
shkala bo‘yicha surilib, bosim miqdori 
R
ni ko‘rsatadi.
Prujinali asboblarning o‘lchash aniqligi yuqori bo‘lishi uchun ulardagi elastik elementlarning 
elastiklik moduli va termik kengayish koeffitsientlari kam bo‘lgan materiallardan tayyorlangan 
bo‘lishi va ulardagi gisterezis va qoldiq elastik hodisalari bo‘lmasligi talab qilinadi. 
4.9-rasm. Elastik sezgir elementlar
.
Prujinali asboblar ortiqcha bosim, siyraklanish, bosim farqi va shu kabilarni o‘lchash uchun keng 
qo‘llaniladi. Keng tarqalgan elastik sezgir elementlar 4.9-rasmda tasvirlangan, ularga naychali 
prujinalar (4.9-rasm, 
a
) silьfonlar (4.9-rasm, 
b
) yassi va gofrirovka qilingan membranalar 4.9- 
rasm,
 v
, 
g
), membranali qutichalar (4.9- rasm,
 d)
bikr markazli bo‘shashgan membranalar (4.9- 
rasm,
 e
) kiradi.
Statik xarakteristikaning shakli va tikligi sezgir elementning konstruksiyasiga, materialga va 
temperaturaga bog‘liq. 
Ish diapazoni elastik deformatsiyalar sohasida, sezgir element bosim bilan ortiqcha yuklangan 
hollar uchun zapas bilan ta’minlangan holda tanlanadi. Sezgir elementlarning elastiklik holati 
kuch bo‘yicha qattiqlik koeffitsienti bilan xarakterlanadi:
(4.33)
bunda
 F, S
E
— mos ravishda elastik sezgir elementga ta’sir etadigan kuch va elementning foydali 
maydoni;
 h—
ish nuqtasining siljishi. 
Prujinali asboblarning qiymatli xossasi qurilmaning soddaligi, ishonchliligi, universalligi, 
ixchamligi va o‘lchanayotgan kattaliklarning katta diapazonidan iborat.