Mavzu: bosimni o’lchash usullari va asboblari. Reja

Ikki naychali manometrlar
. Bosim va bosimlar ayirmasini (farqini) o‘lchash uchun sathi 
ko‘rinadigan ikki naychali simon manometrlardan va difmanometrlardan foydalaniladi (4.1-

---

rasm). Ikki vertikal tutash naycha 1, 2 metall yoki yog‘och asos 3 ga mahkamlangan bo‘lib, unga 
shkala
 4
mahkamlangan.
Agar naychaning ochiq qismidagi suyuqlik ustunining gidrostatik bosimi ikkinchi qismdagi 
bosim bilan mos kelsa, sistema muvozanat holatda bo‘ladi. SHunday qilib, quyidagi ifodani 
yozish mumkin: 
bu erda 
R
abs
– o‘lchanayotgan bosim, Pa; 
R
atm
– atmosfera bosimi, Pa; 
s
– naycha kesimining 
yuzi, m
3
; 
N
– suyuqlik sathining (ustun uzunligining) farqi, m; 
ρ
– suyuqlikning zichligi, kg/m
3
; 
ρ
1
– manometrdagi suyuqlik ustidagi muhitning zichligi, kg/m
3
; g – tezlanish kuchi, m/s
2
. 
Agar manometrdagi suyuqlik ustida gaz bo‘lsa, u holda:
Suyuqlik ustupi balandligini topish uchun ikki marta ustun balandliklarini sanab chiqish kerak 
(bitta tirsakdagi kamayishini, ikkinchisida esa, ko‘payishini va ularning qiymatini ko‘shish 
lozim, ya’ni 
(4.9)
Bosimlar farqini (o‘zgarishini) o‘lchashda suyuqlikli differensial ikki naychali manometrning bir 
tomoniga (musbat) katta bosim, ikkinchi tomoniga esa (manfiy) kichik bosim beriladi. Musbat 
va manfiy tomonlardagi suyuqlik sathining farqi o‘lchanayotgan bosimlar farqiga proporsional
4.2-расм
. Бир найчали манометр.
anometrlarda kapillyar kuchlarning ta’siridan xalos bo‘lish uchun ichki diametri 8–10 mm 
bo‘lgan shisha naychalardan foydalaniladi.
Agar ish suyuqligi sifatida spirt olinsa, naychalarning diametrini kamaytirish mumkin. 
Ikki naychali manometrlardagi xatoliklar manbai mahalliy erkin tushish tezlanishi
 g
ning hisobiy 
qiymatidan chetga chiqishi, ish suyuqligi va o‘lchanayotgan muhitning zichligi 
ρ
ham 
ρ
1
, 
h
1
va 
h
2
balandliklarni o‘lchashdagi xatolardan iborat.