Бағдарламасы негізінде оқытуды көздейді. Оқулықтың жазылуында

Мәселе ұғымымен таныстыруға тиісті дайындық жұмыстары 
Суреттен пайдаланып, мәселені шеш: 
8. Схемаға негізделіп кестені толтыр. Орта Азиялық математик ғалымның атын 
тап: 

---

197 
Бұл басқышта “мәселе” ұғымы қолданылғаны жөн. Дайындық 
кезеңіндегі жұсмсытан мақсат — балаларға реал өмірде болып жатқан 
жағдайларды математикалық символдардың тіліне өткізу мүмкіндігін 
аңғартудан тұрады. Бұл жағдайда суреттердің көмегімен мәселелер түзуінің 
қажеті жоқ. Ең тиімдісі шағын әңгіме баяндалған жағдайды балалардың 
математикалық белгілермен дәптерге жазып алу мүмкіндегі болуы керек. 
Әңгіме үшін ҳ + ҳ = ҳ немесе ҳ – ҳ = ҳ. Схема формасындағы жазулар 
көрсеткіш (жолдама) қызметін атқаруы мүмкін. Бұл формалардың ішіне 
балаларға тиісті сюжеттегі цифрларды (сандарды) қояады (жазады). Мысалы, 
“екі сурет берілген— мына сурет бойынша нені түзген әңгімеге назар 
аударыңдар”. 
1. “Алшаның бір бұтағында 3 дана алша, ал басқа бұтағында 1 дана 
алша бар еді, әр екі бұтақтағы алшалардың саны 4-еуден екен”. Бұл әңгімені 
жазып алу үшін қандай форманы пайдалану мүмкін? (біріншісі 3 + 1=4). 
2. “Алшаның бұтағында 4 дана алша бар. Соның береуін кесіп алды, 
бұтақта енді 3 дана алша қалды”. Бұл әңгімені математикалық белгілермен 
қай формада жазып алу мүмкін? (4 – 1 =3). 
3. “Бір бұтақта бір дана алша бар еді. Екінші бұтағында одан 2 дана көп 
еді”. Есептеп шық, екінші бұтақта неше алша бар екен? (1 + 2 = 3). 
4. “Бір бұтақта 3 дана алша бар еді. Ал екіншісінде одан 2 алша аз” — 
екінші бұтақта қанша алша бар екен? (3 – 2 = 1). Балалар жайлап осындай 
шағын әңгімелер түзуге кіріседі. Схемалық форма олар үшін жолдама болып 
қызмет етеді. Дайындық басқышында төмендегі тапсырмадан (мәселеден) де 
пайдалануға болады: “Құстың ұясында 6 шымшық бар. Оларға тағы бір топ 
шымшықтар келіп қосылған соң, құстардың саны 9 болды. “Ұяға қанша құс 
келіп қонды?”. Балалар жаттығу барысында ұсыныс тақтасында 6 құстың 
суретін теріп қояды. Олардың саны 9-ға жеткенге дейін құстардың суретін 
қосып тереді. (Әркез бір данадан қосып баруы мүмкін). Сосын үйге келіп, 
қосылған құстардың санын көрсетеді. 
Көрнекілік құралдардың көмегімен жағдайды балалар түсініп алуға, 
кейінірек сол мазмұндағы мәселені шешуді әрекет жолын дұрыс таңдауға 
фактор болады. Бұл басқышта арифметикалық амалдарды таңдау туралы 
мәселелерді көрсету де мақсатқа сай емес, өйткіні шешім құстарды санап 
шығу жолымен шешіледі. 
Оқушылар мынадай тапсырмаларды орындайды: “Үстелдің үстінде 4 есе 
бар. Стакандардың саны одан 2 көп. Үстелдің үстінде қанша стаканның бар 
екенін көрсет”. 
Балалар үлгі тақтасына 4 үстіне қояды. Ал төменгі жағына тағы 2 
стаканды қояды. Сосын үстелде неше стаканның бар екенін көрсетеді. 
Дайындық басқышында көрнекі құралдарды кеңінен пайдалану балалардың 
есептеу дағдыларын нығайтуға қызмет етеді. 
Мәселе 1. Оқушыларды мәселе түсінігімен таныстыруға дайындау 
мақсатында мәселелер оқулығындағы суреттердің негізінде әңгіме түз. 

---

198 
Мәселе 2. Балаларды мәселе түсінігімен таныстыру процессінде 
көрсетуге арналған көрнекі және жеке түрдегі дидактикалық материалдарды 
пайдаланған жағдайда практикалық мысалдар келтір.