Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

даволашда
ф ой дал ан и л ган д озада а н - 
ти б и о ти кл ар қўлланилади ҳамда п ерм ан ган ат к ал и й н и н г 0,01- 
0,1% эр и тм аси бш зан ж ароҳат артилади. К атта ёш ли б ем ор- 
ларда си й д и к -ж и н си й йўллари гонореяси б и л ан оғриганларда 
оғи з бўш лиғи ю тқин ш и л л и қ қ о б и қ қавати ўрганилиб, аж рал- 
мадаги го н о ко кк га те к ш и р и ш ўтказилади.
О Ғ И З Б Ў Ш Л И Ғ И Т Р И Х О М О Н О З И
О ғиз бўш лиғида оғи з трихом онадасини (Trichom onas Fenax) 
жуда те з-те з учратиш м ум кин, уни дастлаб M ullek 1773 йил и 
аникдаган ва С. Ш тенберг 1962 йил да тўла маълумот берган. 
Ҳ озирги кунда унинг 
о п и бушлат, ичак
ва 
сийдик-жинсий йўл
тизими
мустақил трихом анадаси турлари ф арқаанади.
А. Гигов, А. Ф. Тумка, G herm an ва бош қа м уаллиф ларнинг 
айтиш ларича, стом атологик касалликларнинг кўпида трихом а- 
над аларнинг огиздаги тури кенг тарқалгани аникданган. П аро- 
д о н то зд а , к ў п и н ч а, м и л к ч ў н та к л а р и д а о ги з тр и х о м ан ад аси
ж ойлаш ади. Т рихом анаданинг ҳаракатчанлик хусусиятлари бор- 
лиги сабабли, и н ф ек ц и я м илк чўнтагидан тезда бурун атроф и 
суя к бўш лиқларига ва юза ш и л л и қ қо б и қ қаватига ўгади.
О гиз трихом онадасини тиббий сую қлик м анбаларидан (й и ­
р и н г том чиси, м илк чўнтагидан олинган суртма) топиш мум ­
ки н , ш унингдек, А. Ф . Т ум кан и н г ай тиш ича, эки лган озўуқа 
муҳитида трихом онадани табиий сую қлик м анбасига нисбатан 
солиш тирилганда 7-9 марта кўп учратиш м умкин экан.
К ўплаб м уал л и ф ларн и н г таъ кидлаш ларича, барча пародон- 
тозли б е м о р л а р н и н г м илк чўнтагидан аж ралаётган йирингда 
оги з трихом онадаси ан икданади.
П ар о д о н то зн и н г l-IV б осқи чи б илан огриган 150 наф ар ка- 
салд ан 64 н а ф а р и н и н г (43% ) м илк чўнтаги аж ралм асида, 67

---

80
О/из 
бўшлиғи шиллиқ қавати ва лаб касалликлари
бем ордан 7 н аф а р и н и н г лунж ш и л л и қ қ о б и қ қавати э р о зи я - 
сидан оли н ган экм ад ан оғи з трихом онадаси топ и л д и . Ш улар- 
н и н г 5 таси узо қ вақт корти костерои д д о р и л ар қабул қилган 
ёки у зл укси з то ш м ал и вулгар п у ф ак ч ал ар б и л ан 2 таси эса 
қизил ясси те м и р а тк и н и н г эр о зи в ярал и тури билан оғриган. 
С оғлом од ам ларн и те к ш и р и ш нати ж аси д а 75% ки ш и д а о ғи з 
трихом онадаси а н и к д а н ган и н и Е. В. Б оровски й ва б ош қалар 
(1984Й.) таъкидлаш ади.
К ўплаб м у ал л и ф лар тр и х о м о н ад ан и С и м и ч эк м ас и д а (от 
зардобидан та й ё р л а н ган озуқа муҳит) к ў п р о қ аниқдаШ м ум ­
ки н д ей и ш ад и , л е к и н тай ёр ти б б и й -й и р и н г том чиси ё к и сурт- 
м аси орқал и а н и ^ а ш ҳам қулай ҳам енгил усулдир.
Ҳ озиргача оғиз ш и л л и қ қ о б и қ қавати к асал л и кл ари н и н г ри- 
вож ланиш ида, о ғи з три х о м о н ад ал ар и н и н г аҳам ияти тўла ўрга- 
нилм аган. С оғлом о д ам л арн и н г жуда кам қисм и оғзида трихо- 
м онада а н и ^ а н г а н , бу эса тр и х о м о н ад ан и н г оғизда сап р о ф и т- 
л и ги н и кўрсатм окда. Ш ундай э к а н , қач о н ки оғизда три хом о- 
нада кўпайиш и учун қулай ш ароит юзага келса, у патоген тав- 
сиф га ўтади.
О ғиз тр и х о м о н о зи а н и қ к л и н и к кў р и н и ш л а р га эга эм ас. 
О ғиз бўш лиғида тр и х о м о н о з касалли ги кўп и н ч а йўлдош к а ­
сал л и кл ар н и н г вужудга кел й ш и б илан ю зага ч и қа б ош л ай д и , 
м асалан вулгар п уф ак чал ар, қизил ясси те м и р а т к и н и н г э р о - 
зи в -я р а л и тури ва ш унга ўхш аш б о ш қ а оғи з бўш лиғи ш и л л и қ
қ о б и қ қавати н и н г сурункали я л л и ғл ан и ш л ар и ш акл и д а, тиш
тош лари катталаш иш и, м илк чўнтаги ва эр о зи в ю зада й и ри н г 
ҳи д и н и кел и ш и каби б елгилар кузатилади.
О ғиз бўш лиғи тр и х о м о н о зи н и н г 
ташхиси
ти б б и й ҳосила 
экм ал ард ан , С им ич озуқа муҳитга эки ш д ан , эр о зи яд ан о л и н ­
ган суртм адан о ғи з трихом онозлари то п и л и ш и асосид а қўй и - 
ладц. С и м и ч озуқа м уҳитида оғи з три хом он ад алари тез — 3-4 
кунда кўпайиб ўсади.
О ғи з т р и х о м о н а д а с и г а т а ш х и с қ ў й и л г а ч , м е т р о н и д а зо л
(трихопол, ф лагил) 2 кун да во м и да 0,25 гр д ан кун и га 3 м ар­
та и ч и ш , қолган кунлари 0,25 гр д ан кун и га 2 м арта ичиш , 
да во курси 20 таб л етка та в си я қ и л и н ад и . Б ир вақтда б ем ор 
д ези н ф ек ц и ял о вч и о ғи з ч ай қ аш л ари н и (0,01-0,1% калий п ер ­
м анганат ва 3% водород п ероксиди) ўткази л и ш и ва ҳар куни 
ти ш л ар и н и и кки м аротабадан ю виб, м и лк н и уқалаш и зарур. 
Т ри хом он адан и н г олдини олиш м ақсадида оғи з бўш лиғи ш и л - 
л и қ қ о б и қ қавати касал л и кл ари н и ўз вақтида даволаш ва оғиз 
б ўш л и ғи н и тарти б л и с а н ац и я қ и л и б , о ғи з ги ги ен аси қои д а- 
ларига риоя эти ш зарур.

---

Оно бўшлиғи ши.ииқ қавати ва лабнингўзига хос юқумли хамда паразитар касалликларг
81