Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Кечки т у ш а захм
б о л ан и н г 5 ёш и д ан кей и н бош ланади. 
Захм н и н г бу д аврида аъзо ва тўқим алардаги чуқур ўзгариш лар 
кузатилиш и тугм а захм учун хосдир. О қибатда, б ем орлар кам 
ҳолларда н оги рон л и кка чиқиш ади. Б. М . П аш ков м аълумоти га 
қараганда, кечки тугма захм н и н г д астлабки белгилари 47% б е ­
м орларда - 5 дан 8 ёш гача, 84% бем орларда - 9 д ан 12 ёш гача 
бўлган даврда кузатилади. К ўп ч и ли к кечки тугма захм билан 
огриганларда, серологи к р еакц и я мусбат, Р И Ф ва Р И Б Т эса 
даволанм аган бем орларда мусбат натиж а беради.
Тугма захм ларн и н г барча белгилари и кки гуруҳга: и ш он ар- 
ли (гетчинсон учлиги, паренхим атоз, кератит, гетчинсон т и ш ­
л ар и , л а б и р и н т к ар л и ги ) ва ни сб атан и ш он арл и (эгарси м он
бурун, қ и л и ч си м о н ти р с а к , к и стаси м о н б и ри н чи м оляр, қо- 
зи кд ар о ги з атроф идаги ч ан д и кд ар, дум басим он кал л а суяги 
ва бош қ.) белгиларга аж ратилади. Агар кечки тугм а захм б и ­
л ан огриган б ем ор о ги з ш и л л и қ қ о б и қ қаватида ж ароҳатла- 
н и ш кечса, унга учламчи захм учун хос бўлган гумма ва дум - 
бокди тош м алар учрайди. Бу чан д и кд ар л аб н и н г қизил ҳош и- 
яси д ан , айрим ҳолатда К лейн соҳасидан б ош л ан и б , кей и н те- 
рига ўтиш қисм ига кўчади. Б урненинг ф икрича, захм нинг а н и қ
б елги си бу л аб қ и зи л ҳ ош и яси д аги ч ан д и қ н и н г ю пқа я л т и ­
р о к ч и зи қ бўлиб а н и қ кўзга т а ш л а н и ш и н и оддий кўз билан 
кўриниш идир. Тугма захмда оги з атроф идаги ч ан д и кд арн и н г 
ф арқпи белгиси - огиз бурчаги, эн га к остига эр о зи ял и пуфа к 
ва чуқур ин ф и лтра! ҳосил қилади ҳамда тарқал ган и н ф и л т­
ратли захмдан кейин оги з атроф идаги ч ан д и қ 19 % кечки туг­
ма захм билан огриганларда кузатилади (Б. М. П аш ков). Тугма 
захмлардаги чандикларга хослик, айрим ҳолатларда турли дер- 
м атозларда - п иодерм ияда, тери сил идаги чан д и кд арга ўхш а- 
ш и билан аж ралиб туради.