Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

десквамат ив глоссит, қора тукли
ва 
бурмали тил, чегаралан-
ган ўт кир
ва 
суру икали касаллик, ром бсим он глоссит, т ил­
нинг нейроген кacaлJгuкJ^apu, ривожланишдаги анамалиялар
ш у- 
л ар ж ум ласидандир. У ш бу бобда т и л н и н г ай н ан м азкур к асал ­
л и кл ари тўғрисида илож и борича к е н гр о қ м аълумот берам из.
Т и л н и н г бир хил касалликлари ўткир кечади, ян а б ош қа 
ту р д аги л ар и с у р у н к ал и ё к и в а қ т и -в а қ т и б и л а н а л м а ш и н и б , 
яхш и сиф атли тугалланади ёки рецидив бериб туради. Турлича 
кечиш и ва ж араён нинг ривож ланиш и орган и зм н и н г умумий аҳ- 
волига боғлиқ. Тил касалликлари турли ёш даги а \о л и орасида 
учрайди, бироқ, уларнинг айрим кам тури бол алар орасида уч- 
раса, икки н ч и бир гуруҳ тури қариялар орасида кўп роқ куза­
ти л ад и , учинчи кўри н и ш и д аги тури эса б е м о р л ар н и н г бутун 
ҳаёти давом ида сакданиб қолади.
Т ил касал л и к л ар и р и в о ж л а н и ш са б а б л ар и н и н г ту р л и -ту - 
м анлиги, алоҳида касал л и кл арн и н г патологик р и во ж л ан ч ш и - 
даги кл и н и к тавси ф и ва ж ар аён н и н г кеч и ш и , у н и н г п р о ф и - 
л акти каси ва даволаш асо сл ар и н и н г турличалиги б илан ф ар- 
кданади. К асал ли к лар н и н г ри вож лан и ш асослари, кеч и ш и ва 
у н и н г давоси ҳар бир касал л и к кў р и н и ш и ш акл л ар и н и баён 
қи л и ш ж араён ида ўз акси н и топади.
Ўткир катарал глоссит.
Агар оғи з ш и л л и қ қ о б и қ қавати- 
н и н г ўткир катарал ял л и ғлан и ш и чегараланган ва ф ақ ат тил 
соҳасида ж ой л аш са, унга ўткир катарал глоссит деб таш хи с 
қўям из. Бу ял л и ғл ан и ш ж ароҳатланган эп и тел и й орқал и и н ­
ф е к ц и я , кўпинча кокклар туш иш идан ривож ланади. Я ллиғла- 
ни ш саб аб и турли хил м ех ан и к ом иллар: к а р и о з к о в ак н и н г 
ўткир учи, с и ф а т си з я к к а -я к к а металл к о р о н к а ёки п ротез- 
л а р , ти ш л а р ч и қ и ш и д а ги қ и й и н ч и л и к л а р , ти ш к а р а ш л а р и , 
оғи зн и тартибли тозал ам асл и к кабилардир.
Г лосси тл ар и н ф е к ц и я л и кел и б ч и қ и ш т а в с и ф и д а бўлса, 
ял л и ғлан и ш ж араёни т и л н и н г деворида ёки ун и н г четига яқи н
ён ю засида ж ойлаш ади. Бу соҳалар ялли ғлан и ш ж араён и учун 
а н а то м о -ф и зи о л о ги к қулай ш ароитдир. Қ он то м и р л ар и га ва 
ли м ф а том и рл ари га бой тўр парда, ш и л л и қ безлар ва ф олл и - 
кулалар м икроорган и зм л арн и н г тил тўқим асига ўтиш и ва ту- 
шигши, тез тарқалиш и учун қулай ш ароит саналади.

---

Тил касалликлари
207
К асалли к ти лд а о ғр и қ н и н г пайдо бўлиш и б и л ан б ош л ан а- 
д и. О ғр и қ овқат еганда, сўзлаш ганда кучаяди. Т и л н и н г юзаси 
қизарган, тўқим аси ш и ш ган , ён том он ларда ти ш л а р н и н г изи 
кўзга таш ланади. Ж араён ри во ж л ан и ш и н и н г 2 -3 - кунида гиги- 
е н и к то зал и к бузилади, десквам ати в эп и тел и й ҳуж айралар ва 
эк с с у д а т й и ги л и б , ка р а ш б и л а н қо п л ан ад и . Т и л б и р мунча 
и ш ш га н , қ а тт и к ^ а ш ган , зам б уруғси м он сўрғичлар ан ч а кат- 
т а л а ш га н , ш и л л и қ қ о б и қ қ а в а т ка р а ш б и л ан қ о п л а н га н д а й
бўлади.
Таш хислаш қи й и н ч и л и к тугдирмайди. Д аволаш да касаллик­
н и н г р и в о ж л а н и ш и га сабабчи б ўл ад и ган , м ех а н и к ва к и м ё - 
вий ом илларни б артараф қи ли ш зарур. О гизни кунига 6-8 мар- 
тагача и л и қ ан ти сеп ти к эри тм алар б илан ч ай қ аш , унга ш ал ­
ф е й , м о й ч е ч ак , кал ен дул а ва б о ш қ а та б и и й д о р и в о р ўси м - 
л и к л ар н и қўш иб қўллаш яхш и натиж а беради. К араш га қарш и 
1-2% ли н а тр и й г и д р о к а р б о н а т э р и т м а с и т а в с и я қ и л и н а д и . 
О ғри қ н и олиш учун 3% л и н о во к аи н эри тм аси б илан а п п л и ­
к а ц и я қ и л и н а д и ё к и 10% л и а н е с т е зи н э р и т м а с и , ц и тр а л ь
эри тм аси қўлланилади.