Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Клиник кўриниши.
К ў п ч и л и к б ем о р л а р д а , а й н и қ с а , б о л а ­
л ар д а касал л и к ҳеч қан д ай субъектив ў згар и ш л ар си з кечади 
ва бу у ни кутил маганда оги з б ўш л и ғи н и кўрганда учратиб қо- 
лам из. К ам дан-кам бем орлар тилидаги суқилиш , куйиш иш ёки 
ти л с е зги р л и ги н и н г ўзгар и ш и н и сези ш и д ан ш и к о я т қилади. 
Бундай субъектив сезгилар оги з гигиенасига тўғри ри оя қи л - 
м а й д и га н л а р о р аси д а к узати л ад и ва ш и к о я т л а р д е к в а м а т и в
глоссит - бурм али ти л касалли ги к ў р и н и ш и д а кеч ганда \а м
кўринади.
Тил эп и тел и й л ари д ескв ам ац и я соҳаси т и л н и н г турли со- 
ҳаларида - тил девори д а, ён ю засида қизил дог ҳолида турли 
ш акл ва катталикда кузатилади. А йрим қолларда д ескв ам ац и я 
соҳаси ай л ан а ёки ярим а й л ан а ш аклида бўлади.
Д есквам ати в глоссит учун тав си ф л и си ш уки, ж ароҳатнинг 
ўрни ўз ш акли ва катталигини д о и м о ўзгартириб туради. Д ес- 
квам ац и ял ан ган соҳада ян а и п си м он сўрғичлар пайдо бўлиб 
туради. Ж ароҳатланган соҳада зам буруғсим он сўрғичлар қис- 
ман катталаш ади.
Д есқвам ацияланган соҳа атроф ида унча сезиларсиз кератоз 
кузатилади, кератозли соҳада ингичка буралган “ и п н и ” ва “чи- 
зи кд и ” оқи ш рангдаги кўриниш кератоз атроф ини ўраб туради. 
Д есквам ациялар кўпинча катталаш ади, ўзаро қўш илади ва тил 
девори ён ю заларида маълум катга соҳани эгаллайди. Э пители- 
зацияланган соҳали ёки унга яқ и н қўш илган соҳадаги ўзгариш
қисм ида я на д есквам ация кузатилиб, бир неча кундан кейин 
ян а йўқолиб кетади. Ш ундай қилиб, кўп йиллар давом ида ти л ­
н инг турли соҳаларида ян ги д ан -ян ги ш аклларнинг вак^и-вақ- 
ти б и л ан ўзгариб, ал м аш и н и б тури ш и сабабли у “ географ и к 
ти л ” ном и н и олган.
Д есквам ати в глосситлар м еъ д а-и ч ак тракти ва б о ш қ а т и ­
зим касалликлари га ўхш аш равиш да, вақ ти -в ақ ти б илан қай- 
тал ан и б тури ш и м ум кин. С о м а ти к к асал л и к қўзиш и вақтида 
тил ш и л л и қ қ о б и қ қавати эп и те л и й с и н и н г д е ск в а м а ц и ял а н и - 
ш и кучаяди.
К асалликка таш хис қўйиш қ и й и н ч и л и к туғдирмайди. Бу ка­
сал л и к н и н г асосида, ти л н и н г дорсал ва ён юзаси ш и л л и қ қо- 
б и ғи н и н г д ескв ам ати в ўзгари ш и ҳам да ш ак л н и н г ўрни д о и - 
мий. О қибати яхш и тугайди. Д есквам атив глосситни қизил ясси 
те м и р а тк и д а н , л е й к о п л а к и я ва и к к и л а м ч и захм даги то ш м а - 
д ан ф аркдаш зарур.
К асал л и к н и н г махсус давоси йўқ. О ғиз б ўш лиғини сан ац и я 
қ и л и ш , т у р л и ш и к а с т л о в ч и л а р н и б а р т а р а ф э т и ш , о ғ и з
бўш лиғи тозалигига тўғри риоя қ и л и ш , кучсиз и ш қ о р и й эри т-

---

Тил касалликлари
209
м ал ар б и л ан ч ай қ аш зарур. О ғизда ач и ш и ш ёки куйиш сезги- 
си пайдо бўлганда, цитрал эри тм аси (25-30 том чи 1%ли цит- 
рал эри тм аси учун яри м стакан сувда), 5-10% ли ан естези н по- 
рош оги н и Е в и там и н и н и н г м ойли эри тм аси га қўш иб, а п п л и ­
кац и я қи л и ш керак. П антотен кал ьц и й (В 5-ви там и н и )н и 0,1- 
0,2 г д ан кунига 3 марта, 3-4 ҳафта ичиш яхш и натиж а беради. 
Г и п о се н с и б и л и зац и я л о в ч и , со м а т и к к ас ал л и к л а р н и давол аш
тав си я қилинади.