Sultonmurod Olim, Sunnat Ahmedov, Rahmon Qo‘chqorov

(Asarning ikkinchi pardasida «Maryamxonimning zo‘r bila hazrat
eshonga nikohlangani», eshon uni har qancha majburlamasin,
xotinlikka rozi bo lmagani, eshonning manfur qiyofasini fosh etib,
uning uyidan qochib chiqqani hikoya qilinadi.
Uchinchi pardadan esa eshondan va jaholatga to" la bu hayotdan
qutulish yo‘lini topa olmagan Maryamxonimning zahar ichib,
onasi Sora, suyuklisi Mahmudxon va uning maktublarini
Mahmudxonga eltib berib iltifot ko‘rsatgan Zaynab xola bilan
vidolashuv epizodi o r in olgan. Bu sahna oxirida Maryamxonim
Mahmudxonning qo lida jon beradi.)
TO‘RTINCHI PARDA
Qabristonning bir burchi bo‘lub, yolg‘uz Maryamxonimning 
qabridangina iboratdir.
Parda ochilur, bir tarafdan M a h m u d x o n kirar, boshida ko‘k salla, 
qo‘lida palto, bir qo‘lida gul-u rayhonlar, telbaroq bir holda.

---

M a h m u d x o n
(lahadga qarab, ta ’zim qilub).
Assalomu alaykum, 
yo ruhi Maryam. 
(
GuIIarni ко ‘rsatub.)
Mana, bu sizning mozoringiz 
tuhfasi uchun, jonim! 
(T o'nni bir tarafga qo'yub, gulni bog ‘larin
y e c h u b .)
Mozoringizga sochmoq uchun keltirdim -a, jonim
Maryamxonim. 
(Qabri ustina sochub.)
He, hoy, suyukli Maryam! 
(Biroz to ‘xtab, kulub yuborub.)
Qanday yarashdi, jonim Maryam. 
(Orqaroqda q o ‘l qovushtirub turub, yana oldinroq kelub, y ig ‘lamsirab.)
Jonim Maryam, zoliming keldi. Shirin dunyodan yosh o‘lmog‘ingga 
eng birinchi sababchi vafosizing keldi. Ko‘rgali chiqmaysanmi? Man 
sog‘indim, san sog‘inmadingmi? 
(Biroz turub, yana kulub tizzasiga
urub.)
Chiqmadi-ya! Chiqmaydi, araz. 
(C h o ‘chub qochub.)
Yo Alloh, 
yo rabbiy 
(Bir dam to ‘xtab, xayollanub, yana o ‘zin tuzatub, lahad
yaqiniga borub)...
Man zorlab, man adabsiz axloqsizman, vijdonsiz, insofsiz, hurmat 
qilmay, muqaddas tuproqlaringni bosdim-a. 
(
Qo ‘lin ко ‘ksina qo ‘yub.)
Tovba qildim, xato qildim, ayb qilma, man gustohingga, jonim. 
(To ‘xtab turub, cho ‘chub, tomoq tugmalarini tortqulab oshig'ub, osmonga
tomon.)
Yo Alloh! Yo rabbiy! Manga nima bo‘ldi? 
(
Yonlarig ‘a qarab,
o ‘zin tuzotub.)
Majnun boldimmi?.. 0 ‘zim uydan bemahal chiqdim, 
kechasi keldim-da! 
(To ‘xtab turub.)
Hushimni joyiga olib kelay. 
(U
taraf, bu tarafini tuzatub.)
Man uyqusiradim, jonim, man tush ko‘rub 
turub, cho‘chub turdim-da yugurdim. 
(Lahadga yaqinroq kelub
о ‘turub.)
Man endi biroz Qur’on o‘qiyin, jonim Maryamxonim, senga 
Qur’on o‘qiyin. 
(Biroz labini qimirlatub, fotiha qilur holda bir dona
kapalak qo
7/ 
uzasidan uchar, ко ‘tarilur. M ahmudxon shoshilub
ushlamoqqa harakat qilub, ul taraf, bul tarafga qarar, ul yuqori uchub
ketar, qarab qolur. Birozdan s o ‘ng ch o ‘chub, o'rtaroq kelub, qo ‘lin
silkub, ja h l bila)
Nimaga, nima uchun to‘xtamadi? (
0 ‘zin 
к о
‘rsatub)
Man zolim uchun. Maryamni ruhi-da u. Man xiyonat qildim, o‘shal 
uchun ruhi iltifot qilmadi. 
(Maryamxonim qabrina qarab, y ig ‘lab
yolborub)
Jonim Maryam, suyukli Maryam! Sanga zulm qiluvchi bir 
manmi? 
( Qo ‘lin sanab)
Yo‘q, mani johil otam, sani johil ota-onang, 
maning johila onam. Sabab bo‘lgan to‘rt kishi-ya! Man har narsa 
deding, qabul qildim. 0 ‘zungni ota-onalaring sabab bo‘ldi-ku! Manda 
u qadar ko‘p gunoh yo‘q-ku!