Sultonmurod Olim, Sunnat Ahmedov, Rahmon Qo‘chqorov

«Respublika maqsadli kitob jamg‘armasi mablag‘lari
hisobidan ijara uchun chop etildi».
4306020400 - 27
O - A - Q ---------------------------- 2010
M 352(04) - 2010
ISBN 978-9943-03-273-6
S. Olim, S. Ahmedov, R. Qo‘chqorov.
G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-
matbaa ijodiy uyi, 2010-y.

---

О ZREKISTON RESPUBLIKASINING
DA VLAT MADHIYASI
Mutal BURHONOV 
musiqasi
Abdulla ORIPOV 
so ‘zi
Serquyosh, hur o ‘lkam, elga baxt, najot,
Sen o ‘zing do ‘stlarga yo‘ldosh, meliribon!
Yaslmagay to abad ilm -u fan, ijod,
Shuhrating porlasin toki bor jahon!
N a q a г о t:
Oltin bu vodiylar — jo n 0 ‘zbekiston,
Ajdodlar m ardona ruhi senga yor!
Ulug‘ xalq qudrati jo ‘sh urgan zam on,
Olamni mahliyo aylagan diyor!
Bag‘ri keng o ‘zbekning o ‘chmas iymoni,
Erkin, yosh avlodlar senga zo‘r qanot!
Istiqlol m ash’ali, tinchlik posboni,
Haqsevar, ona yurt, mangu b o ‘l obod!
N a q a г о t:
Oltin bu vodiylar — jo n 0 ‘zbekiston,
Ajdodlar m ardona ruhi senga yor!
Ulug‘ xalq qudrati jo ‘sh urgan zamon,
Olamni mahliyo aylagan diyor!

---

KIRISH
Aziz o ‘quvchi!
Hayotning rang-barang hodisalarga to ‘la ekanini ozm i-ko‘pmi 
anglab boryapsiz. H ar bir odam ning u yoki bu hodisaga bergan 
bahosi bir-biridan anchagina farq qilishini ham ko‘rib-bilib turibsiz.
Insoniyat bosib o ‘tgan tarixiy yo‘l shu qadar chigal, murakkab 
hodisalarga boyki, uni dabdurustdan baholaslming hech iloji yo‘q. 
Shu tufayli ham o ‘tm ish hayot to ‘g‘risida har bir ilm sohasi o ‘z 
imkoniyatlaridan kelib cliiqib xulosalar yasaydi. Bu rang-baranglik 
san’at sohalariga ham birdek tegishlidir.
Deylik, ushbu mavzuni o ‘rganayotganingizda sinf derazalaridan 
Sizni o ‘ziga chorlayotgan kuz faslining taro v atin i m usavvir 
m o ‘yqalami orqali turfa b o ‘yoqlarda tasvirlasa, bastakor ushbu 
fasl nafasini ohang yordam ida ko ‘nglingizga olib kiradi. Xuddi 
shu kabi, agar tarix ilmi voqea-hodisalam ing qachon, qayerda, 
nim a sababdan yuz bergani, bu qanday natijalarga olib kelganini 
chuqur o ‘rgansa, adabiyot uchun ushbu hodisalarda ishtirok etgan 
kishilaming qalbidan o ‘tgan kechinm alar m uliim roq hisoblanadi. 
Tarixchi b o ‘lib o ‘tgan hodisalam ing o ‘m i, unda ishtirok etgan 
odam lar ism -u sharifi, ulam ing tarjimayi holiga oid faktlarni iloji 
boricha aniq ifoda etm og‘i lozim. Ijodkor adib esa o ‘z g ‘oyaviy- 
badiiy maqsadidan kelib chiqib mazkur hodisalarga biroz erkinroq 
yondashadi.
M asalan, sarkarda Am ir Tem um ing taqdirida m uhim o ‘rin 
tutgan «Loy jangi» (1365-yil)ga raqiblar qanday tayyorgarlik 
ko‘rganlari, bu jangda har ikki tom ondan nechtadan askar ishtirok 
etgani, har bir tom ondan qancha odam qurbon b o ‘lgani va boshqa 
tafsilotlarga yozuvclii to ‘liq to ‘xtalishi shart emas. U m azkur jang- 
ning butun dahshati va fojiasini birgina qahram on (u oddiy askar 
b o ‘lishi ham mumkin!) qismati orqali o ‘quvchiga anglatadi. Natija- 
da badiiy tasvir ta ’siriga berilgan o ‘sha o ‘quvchi o ‘zini shiddatli

---

jala ostida kechayotgan, jaladan-da shiddatli olishuv ichida liis 
qilishi hech gap emas. Demak, yozuvchi tarixiy hodisaga ijodiy 
yondashib, uning bir qirrasini xuddi kuchli lupa ostida k o ‘- 
ringandek b o ‘rttirib tasvirlar ekan, bunda muayyan m aqsadni 
nazarda tutadi.
О ‘m i kelganda badiiy ijodning yana bir m uhim jihatini aytib 
ketishimiz kerak. U ham b o ‘lsa, ijodkom ing hayot hodisalariga 
nisbatan egallagan pozitsiyasi, faol m unosabati masalasidir.
Rus adibi M aksim Gorkiy XIX asr oxiri va XX asr boshlarida 
Rossiyani qamrab olgan adolatsizlik, xunrezliklar o ‘ziga qanday 
ta ’sir etganini xotirlab, shunday yozgan edi: «Hayotda ko‘rayot- 
ganlarim go‘yo yuragimning ustini shilib tashlagandek b o ‘ldi. 
Shundan buyon m ening qalbim har bir nohaqlikdan, adolatsiz- 
likdan ta ’sirlanib, achishadigan b o ‘lib qoldi».
Endi hozirga qadar hayoti va ijodini o ‘rganganingiz yozuvchi- 
shoirlar asarlarini birrov esingizga oling. U lam ing aksariyatida 
m ana shu holatni kuzatish m um kinm i, yo‘qmi? U lug‘ Navoiy- 
ning:
M enga qilsa ming jafo, bir qatla faryod aylamom,
Elga qilsa bir jafo, ming qatla faryod aylaram, —
degan shohbaytining m ag‘zida zamonasi muam m olaridan ogohlik, 
xalq qism atidan qayg‘urish hislari yotibdi.
Hozirgi kunda adabiyot va ijod ahli zimmasidagi bu m as’uliyat 
yana-da ortsa ortdiki, kamaygani yo‘q. 0 ‘zbekiston Respublikasi 
Prezidenti Islom Karimov bu m uhim masalani quyidagicha ifoda 
etadi: