Ўзбекистон республикaси олий вa ўртa мaхсус тaълим вaзирлиги низомий номидaги

Adabiyotlar. 
1.‘‘Ilk qadam,, davlat o’quv dasturi. 2018-yil. 
2.Kayumova N.M. Maktabgacha pedagogika. t.:tdpu 2019. 
3.Shavkat mirziyoyev. ‘‘yangi o’zbekiston strategiyasi,,. 
4.Barakaev. ‘‘O’zbek bolalar adabiyoti va abdulla avloniy ijodi 2004 
MAKTABGACHA KATTA YOSHDAGI BOLALARNI KASB 
TANLASHGA QIZIQISHLARINI SHAKLLANTIRISHDA ELEKTRON 
O’YINLARDAN FOYDALANISH TEXNOLOGIYASI
 
 
Isabekova Dilafruza Shermizayevna
TDPU “Maktabgacha ta’lim” 
magistranti 
“Maktabgacha ta’lim va tarbiyaning davlat standarti” da shunday deyilgan 
Maktabgacha ta’lim tizimini zamonaviy talablarga asoslangan holda tashkil etish, 
bolalarni sog’lom va har tomonlama yetuk qilib voyaga yetkazish, ta’lim-tarbiya 
jarayoniga samarali ta’lim va tarbiya shakllari hamda usullarini joriy etish hamda 
ma’naviy barkamol avlodni tarbiyalashni maqsad qilib olganmiz. Maktabgacha ta’lim 
tashkilotlari tarmog‘ini kengaytirish, malakali pedagog kadrlar bilan ta’minlash, 
bolalarni maktab ta’limiga tayyorlash darajasini tubdan yaxshilash, ta’lim-tarbiya 
jarayoniga zamonaviy ta’lim dasturlari va texnologiyalarni tatbiq etish, bolalarni har 
tomonlama intellektual, ahloqiy, estetik va jismoniy rivojlantirish uchun shart-
sharoitlar yaratish maqsadida yaratilgan qonunlar, qarorlar, dasturlar o’quv jarayoniga 
zamonaviy yondashilganidan dalolat beradi.
Mamlakatimizda ta'lim tizimi, jumladan, maktabgacha ta’lim tizimini tubdan 
yangilash va takomillashtirish davlatimiz siyosatining ustuvor yo'nalishlaridan biriga 

---

326 
aylandi. Shu yillar mobaynida yurtimizda mazkur sohani rivojlantirishning mustahkam 
huquqiy-institutsional asoslari yaratildi. Davlatimiz rahbari Sh.M.Mirziyoyev 
O‘zbekiston Respublikasi Davlat mustaqilligining 26 yilligiga bag‘ishlangan tantanali 
marosimdagi nutqida: “Maqsadimiz kelgusi 3-4 yilda mamlakatimizdagi bog‘cha 
yoshidagi bolalarni maktabgacha ta’lim muassasalariga to‘liq qamrab olishdan iborat 
va biz bunga albatta erishamiz”, - deb ta’kidlagan edi. 
Kasb-hunarga yo'naltirish ishlarining muhim yo'nalishlaridan biri bu 
professional ma'lumotdir. Bola kasblar dunyosi qanchalik xilma-xilligini, ularning har 
biri o'ziga xosligini tushunishi kerak. Shunga ko’ra, maktabgacha katta yoshdagi 
bolalarda kasb tanlashga qiziqishlarini shakllantirish muhim ahamiyatga ega 
hisoblanadi. Bolalarning qiziqishlari va qobiliyatlarini hisobga olgan holda ularni 
kelajakda turli kasblarni tanlashga qiziqishlarini shakllantirish lozim.
Maktabgacha katta yoshdagi bolalarni kasb tanlashga qiziqishlarni 
shakllamntirishning turli yo’llari mavjud. Bularga mashg’ulotlar, sayr va 
ekskursiyalar, bayram ertaliklari, kasb egalari bilan suhbatlarni misol qilib olish 
mumkin. Bolalarda kasbga qiziqshni shakllantirishning eng yaxshi usuli bu o’yindir. 
O’yinlarni biz turli guruhlarga, turkumlarga ajratganmiz: qoidali va ijodiy o’yinlar. 
Ijodiy o’yinlarni bolalarning o’zlari o’ylab topishadi. Unda o’yin qoidalari bo’lmaydi. 
Qoidali o’yinlarning mazmuni va qoidasi kattalar tomonidan belgilanadi. Qoidali 
o’yinlarga quyidagilar kiradi: didaktik o’yinlar, harakatli o’yinlar, musiqaviy o’yinlar, 
ermak o’yinlari.
Ammo hozirgi kunda biz asosan biladigan va foydalaniladigan o’yinlar sirasiga 
yangi elektron o’yinlar ham kirib kelmoqda. Elektron o’yinlarga biz kompyuter 
o’yinlari va mobil o’yinlarni kiritamiz. Bunday o’yinlar ma’lum bir dastur asosida 
yaratiligan bo’ladi. Aynan maktabgacha yoshdagi bolalar uchun mo’ljallangan o’yinlar 
ham ishlab chiqilgan.
Xususan, maktabgacha yoshdagi bolalarni kasbga qiziqishlarini shakllantirishga 
qaratilgan electron o’yinlarga fermerlik, dehqonchilik, quruvchilik, oshpaz, o’qituvchi, 
tikuvchi, bog’bon va boshqa kasblarga mo’ljallangan o’yinlarni olishimiz mumkin. 
Bunday o’yinlarda bolalar kasb doirasida vazifalarni bajaradilar. Masalan, bog’bon 

---

327 
bo’lib, belgilangan vaqt ichida bog’ga gullar ekadi, unga suv qo’yadi, tagini 
yumshatadi, o’sgan paytda ularni uzib olib, bozorga sotishga olib boradi. Elektron 
o’yinlarni o’ynash va undagi vazifalarni virtual tarzda belgilangan vaqtda sabr-toqat 
bilan bajarishga harakat qiladilar.
Elektron o’yinlarni bajarish orqali bolalarda kattalar mehnatiga hurmat, ularning 
kasbiga qiziqish, mehnatni qadrlash, vazifani o’z vaqtida to’g’ri bajarish, o’zining 
natijasidan zavqlanish kabi ahloqiy-estetik tuyg’ular shakllanadi. Bolalar kasblar 
haqidagi tushuncha, bilimga ega bo’lishi bilan birga, bu boradagi bilimlari virtual 
tarzda mustahkamlaydilar. Shu bilan birga, bolalarda zamonaviy axborot 
texnolgiyalardan to’g’ri foydalana olish ko’nikmasishakllanadi.
Ammo bunday electron o’yinlardan foydalanishning o’ziga yarasha talablari va 
shartlari bor: 
1.
Bolaga beriladigan elektron o’yinlar uning yoshiga mos bo’lishi va uning 
ruhiyatiga zarar yetkazmasligi yani tajovuzkor, vahshiy o’yin bo’masligi lozim; 
2.
Elektron o’yinlarning o’ynash vaqti 5-10 daqiqadan oshmasligi lozim; 
3.
Elektron o’yinlar bolaning aqli, tafakkuri, tasavvuri, dunyoqarashi va 
nutqini o’stirishga xizmat qilishi shart;
4.
Elektron o’yinlarni tanlashda o’yinning mazmuni, usdagi qahramonlar 
ko’rinishi, voqelar rivojiga, tarbiyaviy ahamiyatni hisobga olinadi;
5.
Elektron o’yinlar bolaga zavq va quvonch berish bilan birga, kattalar 
mehnatiga nisbatan hurmat va qizishni tarbiyalashi lozim. 
6.
Elektron o’yinlardan foydalanish borasida eng avvalo, tarbiaychi avborot 
texnologiyalarni yaxhi egallagan bo’lishni talab etadi; 
7.
Elektron o’yinlardan haftada 1-2 marta foydalanish tavsiya etiladi. 
Xulosa qilib aytganda, bugungi kunda bolalarga ta’lim-tarbiya berishda ta’lim 
jarayoniga yangi zamonaviy axborot texnologiyalarini kirib kelishi va ularning joriy 
qilinishi tizimni rivojlanishiga olib keladi. Maktabgacha yoshdagi bolalarni kasb 
tanlashga qiziqishlarni shakllantirishda electron o’yinlardan foydalalanish juda yaxshi 
samara beradi. Faqatgina, zarur taablar va shartlarga rioya qilinsagina, biz kutgan 
natijaga erisha olamiz.

---

328