Toshkent «noshir» 2017

Qimmatli qog‘ozlarning kotirovka jarayonini amalga
oshirish tartibi. Qimmatli qog‘ozlar narxining kotirovkasi
Ekspert-kotirovka komissiyasi ishining muhim qismi qim-
matli qog‘ozlar narxini kotirovkalash sanaladi. Fond birjasida
kotirovkalash – bu birjada tuzilgan bitimlar, shuningdek,
bozor kon’yunkturasini tavsiflovchi boshqa bozor axborotining
(talab va taklifning o‘zaro nisbati) narxini aniqlash va belgi-
lashdir. Kotirovka birja kunining natijalari bo‘yicha hamda
savdo jarayonida (joriy yoki oraliq kotirovka) amalga oshi-
rilishi mumkin. Bu birja savdolarining tezligiga, qimmatli
qog‘ozlar aylanmasining hajmiga bog‘liq. Bitimlar kam tuzil-
ganda faqat yakuniy kotirovka amalga oshiriladi, yirik birja
savdolari bajarilganda esa, narxlar darajasini birja kuni
mobaynida aniqlashga zarurat tug‘iladi.
Fond birjasida kotirovkaning roli bitimlarning turiga qarab
har xil bo‘ladi. Bitimlar, yuqorida ta’kidlanganidek, kassa
bitimlariga yoki muddatli bitimlarga bo‘linadi.
Hozirgi kunda «Toshkent» RFBda real qimmatli qog‘ozlar
bilan savdolar qilinmoqda. Bunda ushbu qimmatli qog‘ozlar
narxini kotirovkalash ma’lumotnoma xususiyatiga ega bo‘lib,
birja savdolari ishtirokchilari uchun sotilayotgan va xarid
qilinayotgan qimmatli qog‘ozlar narxi darajasini aniqlashda
mo‘ljal bo‘lib xizmat qiladi.
Kotirovka fond birjasining Ekspert–kotirovka komissiyasi
tomonidan avvalgi birja savdosining (masalan, kechagi kunning)
natijasiga ko‘ra amalga oshiriladi. Shunday qilib, kotirovka narxi
mazkur birja savdosi uchun oldindan belgilanmagan bo‘lib,
bozorning kechagi holati haqida axborot beradi. Bu sotuvchilar
va xaridorlarning birjadagi bozor holatini (sotilayotgan va xarid
qilinayotgan qimmatli qog‘ozlar narxi darajasini) to‘g‘ri aniqlash
uchun juda zarur. Ya’ni, agarda biz o‘tgan birja kunining narxlari
va ular shakllangan sharoitlar to‘g‘risida ma’lumotlarga ega bo‘lsak,
u holda bugungi narxlarning taxminiy darajasini yetarli darajada
aniq belgilashimiz mumkin bo‘ladi. Narxlar kotirovkasining

---

180
181