Toshkent «noshir» 2017

Qimmatli qog‘ozlar bozorini tartibga soluvchi
organlarning tarkibi va vazifalari
Fond bozorini tartibga solish jarayonida mazkur mam-
lakatda fond bozorini tartibga solish vakolatiga ega bo‘lgan
va qimmatli qog‘ozlar bozorining faoliyatini muvofiqlashtirish
hamda nazorat qilish bo‘yicha javobgarlikni o‘z bo‘yniga
olgan organ yoki organlarning zimmasiga yuklatilgan.
Qimmatli qog‘ozlar bozorida davlat nazorati vakolat-
langan davlat organlari tomonidan amalga oshiriladi. MDH-
ning turli mamlakatlarida bunday organlarning maqomi va
vazifasi turlicha. Qator mamlakatlarda (Rossiya Federa-
tsiyasi, Qozog‘iston) ushbu organlar barpo etilish jarayonida
va o‘z vazifalarini amalga oshirishda hukumatdan musta-
qildirlar. Boshqa mamlakatlarda bunday tashkilotlar hu-
kumatning yoki ayrim hukumat muassasalarining tarkibida
faoliyat ko‘rsatadi. Ayrim mamlakatlarda mazkur organ-
larning maqomini aniq belgilab berish masalasi oxirigacha
hal etilmagan (Ukraina), yoki bunday organlar umuman
tashkil etilmagan (Armaniston).
Qimmatli qog‘ozlar bozorini tartibga solishning jahon
tajribasi shundan dalolat bermoqdaki, qimmatli qog‘ozlarning
milliy bozori yetarli darajada rivojlanishiga erishilganda,
qimmatli qog‘ozlar bozorining davlat tomonidan tartibga
solinishi vazifasini ijroiya hokimiyati tarkibiga kirmaydigan
va hukumatdan mustaqil ravishda qaror qabul qiluvchi maxsus

---

190
191
Markazga Bosh direktor yetakchilik qiladi. U o‘z lavo-
zimiga ko‘ra O‘zbekiston Respublikasi Davlat mulki qo‘-
mitasi Raisining o‘rinbosari hisoblanadi. Bosh direktorning
ikki o‘rinbosari hukumat tomonidan tayinlanadi. Markaz
viloyatlarda o‘z bo‘limlariga ega bo‘lib, bu bo‘limlar ham
Davlat mulki qo‘mitasining hududiy bo‘linmalariga bo‘y-
sunadi. Bo‘limlarning rahbarlari Markaz Bosh direktorining
roziligi bilan Davlat mulki qo‘mitasining hududiy bo‘-
linmalari tomonidan tayinlanadi. Davlat mulki qo‘mitasi
xuzuridagi qimmatli qog‘ozlar bozori faoliyatini muvofiq-
lashtirish va nazorat qilish markazi xodimlarining umumiy
soni 180 kishini, shu jumladan, Markaz apparati xodim-
larining soni 45 nafarni tashkil qiladi.
Qimmatli qog‘ozlar bozori faoliyatini muvofiqlashtirish
va nazorat qilish markazi qimmatli qog‘ozlar nashrlarini,
emitentlar, shu jumladan, O‘zbekiston Respublikasi hudu-
didagi horijiy emitentlar qimmatli qog‘ozlarining emissiya
risolalarini ro‘yxatga oladi. U O‘zbekistonda ro‘yxatga olingan
qimmatli qog‘ozlar nashrlarining yagona davlat reestrini
yuritadi, emitentlarning faoliyatini nazorat qiladi, axborot
tizimini yaratish, qimmatli qogozlar bilan ishlashni avto-
matlashtirish va kompyuterlashtirish chora-tadbirlarini amalga
oshiradi, emitentlar tomonidan axborotning to‘liq oshkor
etilishini nazorat qiladi, aksiyadorlik jamiyatlarini bosh-
qarishga doir sarmoyadorlarning huquq va manfaatlarini
himoyalash chora-tadbirlarini amalga oshiradi.