Bugungi kunda kо‘plab rivojlangan va jahon iqtisodiyotida yetakchi о‘rin

Ishlab chiqarishga taaluqli mehnat
haqlari uchun sarflar - korxonada 
qabul etilgan mehnat haqi tizimiga binoan ishbay rassenka, tarif stavka va okladlar 
asosida xaqiqatdan bajarilgan ish uchun xisoblangan ish haqlari. Bunga yana 
mukofotlar, rag‘batlantirish va kompensatsion to‘lovlar, shtatida bo‘lmagan, ammo 
korxonaning asosiy faoliyatiga jalb qilingan xodimlar ish haqlari kiradi.
1.3. Ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha sarflar
– belgilangan normalarga binoan 
ijtimoiy Davlat sug‘urta idoralar Nafaqa fondi, Davlat va tibbiy fondiga xodimlar 
mehnat haqlaridan foiz xisobida majburiy to‘lovlar.
1.4. Asosiy fondlar va ishlab chiqarish ahamiyatiga ega bulgan 
nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi. 
Bu modda tarkibiga asosiy fondlarning balans 
qiymati va belgilangan normalar asosida ularning to‘la qayta tiklashga mo‘ljallangan 
amortizatsiya ajratmalari kiradi (shu jumladan qonunga binoan fondlar aktiv 
qismining tezlashtirilgan amortizatsiyasi). 
Korxonaning nomoddiy aktivlar tarkibida er, suv, boshqa tabiiy resurslar, 
sanoat va intellektual (akliy) mulq ob’ektlar (patent, litsenziya) ga ega bo‘lgan 
haqlar aks etadi. 

---

Nomoddiy aktivlar emirilishi ularning boshlang‘ich qiymati va foydali 
xizmat davriga binoan xar oy mahsulot tannarxiga o‘tkaziladi. Foydali xizmat davri 
aniqlanmagan nomoddiy aktivlar uchun emirilish normasi 5 yilga belgilanadi 
(foydali xizmat davr korxonaning faoliyat davridan oshmasligi shart). 
1.5.
 
Boshqa ishlab chiqarish sarflari
– bularga oldin qayd etilgan 
moddalarga kirmagan sarflar kiradi – soliqlar, to‘lovlar, maxsus fondlarga 
to‘lanadigan ajratmalar, kreditlar bo‘yicha to‘lovlar (belgilangan stavkalar, 
chegarasida), komandirovkalar bo‘yicha xarajatlar, aloqa xizmati va boshqa ishlab
chiqarish jarayonini ta’minlash bo‘yicha sarflar kiradi. 
Mahsulot tannarxiga qo‘shilish usuliga qarab ishlab chiqarish xarajatlari 2
guruhga bo‘linadi: